مطالب

داستانهاي نهج البلاغه
پيشگفتار

نهج البلاغه، برادر قرآن

نهج البلاغه، در سه بخش تشكيل شده:

1- خطبه ها

2- نامه ها

3- كلمات قصار

در تعريف نهج البلاغه، مطالب بسيار گفته شده و با تعبيرات گوناگون از آن ياد شده مانند اينكه:

نهج البلاغه، يا درياى بيكران معرفت،

نهج البلاغه، يا آلبوم نشان دهنده ى راهها و چاهها، سعادتها و شقاوتها،

نهج البلاغه، يا يك كتاب انقلابى براى رهائى از استكبار و استعمار در همه ى زمانها،

نهج البلاغه، يا كتاب تربيت و تكامل،

نهج البلاغه، يا يك كتاب سياسى و اجتماعى براى همه ى زمانها و مكانها، كه گوئى براى امروز و فردا و فرداها نوشته شده و با مرور زمان كهنه نمى شود، بلكه تازه تر مى گردد.

نهج البلاغه كتاب همگان، بخصوص جوانان، آنانى كه طبعا انقلابى و نوگرا هستند، اين كتاب، اين احساس نسل جوان را اشباع مى كند.

نهج البلاغه، يا يك كتاب جامع سياسى، اعتقادى، تاريخى، اخلاقى، علمى و اجتماعى و اقتصادى، كه اصول همه ى دانشها و بينشهاى صحيح بشرى در آن آمده است "و آنانكه تصور مى كنند، دين از سياست جدا است، خوبست، نهج البلاغه را بخوانند تا اين تصور غلط و كور را از خود دور سازند".

ولى بايد گفت هيچكدام از اين تعاريف، رسا و جامع نيست، بلكه زيبنده آن است كه بگوئيم نهج البلاغه اخو القرآن "برادر قرآن" است و در اسلام، پس از قرآن، هيچ كتابى به بلنداى عظمت نهج البلاغه نمى رسد، الگوئى است ادبى براى اديبان، سياسى براى سياستمداران، اخلاقى براى معلمان اخلاق، اعتقادى و فلسفى و عرفانى براى محققان و عارفان و وارستگان، اجتماعى و مذهبى براى مردم كوچه و بازار و... گوئى اين كتاب، مغز و بطن قرآن است و گوئى وحى آسمانى است كه جبرئيل امين، كلمه كلمه ى آن را برزبان اميرمومنان على "ع" جارى ساخته است، چرا كه از مخزن علم نبوت و الگوى انسانيت و پرورده ى خاص پيامبر "ص"، حضرت امام على "ع" صادر شده است.

نهج البلاغه، پس از قرآن، بزرگترين منبع شناخت است، كتابى است كه اصول درس انسان سازى را مى آموزد.

نهج البلاغه، آئينه ى قرآن است، گوئى از قرآن اقتباس شده و... و چه بهتر كه بگوئيم نهج البلاغه اخو القرآن "برادر قرآن" است، چرا كه از زبان اميرمومنان على "ع" است، آن وجود مقدسى كه در يكى از سخنانش فرمود:

ينحدر عنى السيل و لا يرقى الى الطير: سيل علم و معرفت از دامن وجود من، جارى است و "مرغان دور پرواز انديشه ها" به افكار بلند من نخواهند رسيد. [ نهج البلاغه خطبه 3. ]

علامه توانا ابن ابى الحديد كه از علماى بزرگ اهل تسنن است، در مورد شرح نهج البلاغه "كه از بهترين شرحها است و در بيست جلد چاپ شده" مى گويد: و جرى الوادى فتم على القرى: سيل در بيابان به جريان افتاد، ولى به آخر نرسيد و در زمين بيابان فرورفت. [ شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد ج 1 ص 5. ]

يعنى گرچه شرح من، همانند سيل، داراى صلابت و پيشروى مى باشد اما در اين بيابان وسيع فرومى رود و به محيط آن نخواهد رسيد جالب اينكه:

شخصى از امام على "ع" پرسيد: آيا در نزد شما چيزى از وحى هست؟

امام فرمود: نه، سوگند به خدائى كه دانه را شكافت و انسان را آفريد، "وحى ما" جز اين نيست كه خداوند، به بنده اش، فهم و درك قرآنش را بياموزد. [ الميزان ج 3 ص 73. ]

مرحوم علامه طباطبائى پس از ذكر اين حديث، مى گويد: اين روايت از غرر احاديث است و كمترين چيزى كه به آن دلالت دارد، اين است كه: آنچه حضرت على "ع" از شگفتيهاى معارف بيان مى كند كه فكرها و عقلها را مات و مبهوت مى سازد، از قرآن مجيد گرفته است. [ الميزان ج 3 ص 73. ]