چاپ نسخه ای از این پست » جاذبه های گردشگری شهرستان زرند (2) » سيستم مديريت محتواي ياس/دفتر امام جمعه بخش چترود

شهر زرند شهری باستانی و بزرگ از شهرهای سرآمد استان بوده است.قدمت زرند به پیش از ظهور اسلام ، به عنوان یک منطقه مسکونی،که دارای اهمیت بسزایی بوده است می رسد. کشف اشیاء عتیقه یکی از دلایل کهن بودن زرند میباشد و قدیمی ترین شیء بدست آمده در زرند که مربوط به هزاره قبل از میلاد یعنی بیش از سه هزار سال قبل است و از زندگی و تمدن اجتماعی مردم آن زمان در زرند خبر می دهد، در زیر زمین ساختمان موزه مردم شناسی تهران نگهداری می شود.

این شهر در زبانهای باستانی به معنای دریا،دریاچه و گاهی رودخانه استعمال شده است و بعدها به صورت زرنگ،زراوندوزرند (به معنی مکان زر) در آمده است.زراوند کویر شهری معنوی با مردان و زنان متدین و با فرهنگ و فرهنگ دوست است که تاریخ گواه این مدعاست،این شهرستان را از پیشگامان فرهنگ استان می توان نام برد زیرا سابقه آموزش و پرورش آن از قریب ۱۰۰ سال قبل میباشد.

زرنددر قرن چهارم دارای ۶ دروازه بوده است و در پایان قرن ششم ۵۰ تا ۲۰۰ هزارنفرجمعیت داشته است.شهرستان زرند دارای ۴ شهر بنام های زرند،یزدانشهر،ریحانشهر و شهرخانوک می باشد.متاسفانه این شهرستان تحت تاثیر گسلهایی قرار دارد که خطر لرزه خیزی وجود دارد و مهمهترین گسل ،گسل کوهبنان می باشد وسوابق تاریخی نشان از فعال بودن آن دارد به گونه ای که در سال ۱۳۵۶ زلزله ای به قدرت۶,۲ ریشتر را به خود دیده است و ۲۷ سال بعد یعنی در سال ۱۳۸۳مجددا زلزله ای با قدرت ۶,۴ ریشتر به وقوع پیوست که بیش از ۲۰۰۰ هزار کشته و مجروح برجای گذاشت و باعث تخریب بیش از ۸۰۰۰ خانه روستایی شد.

شهر زرند زادگاه مشاهیر، علما ، مجتهدین ، عرفا و سرداران رشید اسلام است که مقام عظمای ولایت در سفر با برکت خود به شهرستان زرند فرمودند:«زرند را با ۱۲۰۰۰ هزار رزمنده و اجتماع پرشور مردم در نماز جمعه شناختم».درادامه به معرفی جاذبه های گردشگری این شهرستان می پردازیم:

مسجد حسینیه قلعه زرند :

مسجد حسینیه قلعه که در قسمت جنوب حسینیه قرار دارد، به روایتی مربوط به اواخر دوران زندیه می باشد و از بناهای قدیمی زرند به شمار می رود، شاید دلیل عدم تخریب بنای مذکور ،محصور بودن آن،در جنوب حسینیه قلعه دانست که خوشبختانه هنوز باقی و به یادگار مانده است.مورخان احداث مسجد قلعه را بدستور شخصی بنام فتحعلی بیگ می دانند که در زمان حکومت علینقی ذخان پسر صادق خان زند بر کرمان در اواخر دوره زندیه صورت گرفته است عده ای قدمت مسجد را ۸۰۰۰ سال می دانند.

سبک معماری مسجد مذکور، بسیار جالب و متشکل از سالن، ایوان و چند باب اتاق در قسمت جنوب است.معمرینی که در حوالی مسجد زندگی می کنند به نقل از اجدادشان قدمت احداث مسجد را ۸۰۰ سال قبل می دانند. صِفه مسجد بیشتر جهت عزاداری و احیای شب های قدر مورد استفاده قرار می گیرد. در حال حاضر تولیت مسجد مذکور به عهده ی آقای علی ابراهیمی می باشد.

بازار وکیل زرند :

بازار سرپوشیده ی وکیل که در مقابل میدان مرکزی شهر قرار دارد و درب های اصلی مسجد جامع در آن می باشد به وکیل الملک اول (محمد اسماعل خان) حاکم روزگار قاجار انتساب دارد. روایت است که زنی به نام حاجیه خانم بازار مذکور را به مبلغ ۱۵ تومان می خرد و چون خبر فسخ آنرا از طرف فروشنده (حاکم) می شنود آنرا وقف می کند. در حال حاضر متولی بازار وکیل آقای علی کریمی است که تا رسیدن به سن قانونی برادرزاده خود کار تولیت را عهده دار می باشد.

بی شک بازار وکیل در طول تاریخ شاهد تخریب ها و بازسازی هایی بوده است. شاید نامگذاری آن به «وکیل» از جهت انتساب به وکیل الملک اول ( محمد اسمعیل خان ) حاکم کرمان در روزگار قاجار باشد که احتمالا در تعمیر یا تجدید بنای آن نقش داشته است.

پس از زلزله ۱۳۵۶ ش، بیش از نیمی از بازار وکیل ویران شد و پس از پیروزی انقلاب به همان سبک سنتی بازسازی شد. شیوه ساختمانی آن عبارت است از سقف های گنبدی جدا از هم که در امتداد یکدیگر بر روی ستون های چهار طاق قرار گرفته اند و در زیر هر گنبد، بین ستون ها دو مغازه رو به روی هم قرار دارد.

بازار سهرابی زرند :

قدمت بازار مذکور به ۱۴۰ سال قبل بر می گردد. در قدیم شخصی به نام حاج علی مغازه ها را به شکل سنتی می ساخته و بروز سیل آنها را به داخل خندق مجاور می برده است. تا اینکه تصمیم به احداث کوره آجرپزی می نماید.

دو برادر به نامهای مرحوم کرمعلی و هژبر علی شاه سهرابی به جهت عدم آلودگی هوا در مرکز شهر، بازار را خریداری می نمایند که از آن تاریخ به بازار سهرابی معروف می شود. میراث فرهنگی استان از سال ۸۲ نسبت به مسقف نمودن بازار مذکور اقدام نموده و اجرای اتصال بازار مذکور، به بازار وکیل را در دستور کار خود قرار داده است. قرار است توسط میراث فرهنگی استان، دو گلدسته ی زیبا در مقابل بازار مذکور، (خیابان چمران) و مقابل سه راهی وسط بازار (برابر پاساژ مهدی) احداث نماید.

بازارچه رستگار زرند : قدمت بازارچه مذکور بیش از ۸۰ سال می باشد. احداث بازارچه توسط مرحوم کربلایی محمد فرزند مرحوم حاج اسماعیل رستگار که از افراد خیر شهر محسوب می گردد صورت گرفته است. اخیراً میراث فرهنگی نسبت به مسقف نمودن بازارچه مذکور اقداماتی در دستور کار خود قرار داده است.

عبد السلام زرندی:

در قبرستان قدیم ریحان مقبره یکی از عرفای معروف قرن هفتم زرند بنام عبدالسلام زرندی می باشد که از زمره بناهای قدمت دار و با سابقه زرند محسوب می گردد.مشهور است که حضرت شیخ عبدالسلام که قرنها فارغ از مشکلات زندگی به خواب آسوده فرو رفته است احوال عالی داشته و در زمان حیات خود کارهای خارق العاده ای می کرده اند.

شاه نعمت الله ولی چندین نوبت به دیدار شیخ عبد السلام زرندی در خانقاه ایشان دیدار و گفتگو کرده است. اهالی ریحان بخصوص مرحوم کربلایی قاسم اقبالی و همسرش مرحومه حاجیه بی بی سلطان اقبالی که از ارادتمندان مرحوم شیخ بودند، مقبره عبد السلام زرندی را بازسازی و تجدید بنا کردند.

خواجه فقیه:

مقبره کریم الدین ابو المعالی معروف به خواجه فقیه از عرفای قرن هفتم دارای قدمت می باشد.مقبره مذکور که در محله حسین آباد زرند واقع گردیده دارای احترام اهالی زرند می باشد. روایت است آن مرحوم مرگ خود را به دست یکی از لشکریان غُز پیش بینی کرده عیناً به وقوع پیوسته است.

مسجد حسینیه سقاخانه زرند :

یکی از مراکز مذهبی قدیمی زرند حسینیه سقاخانه است.مکان مذکور که از قرنهای گذشته محلی برای برگذاری مراسم مذهبی و بر پائی روضه خوانی در ماههای محرم و صفر بشمار می آیاد از قدمت تاریخی برخوردار است.

در قسمت جنوب حسینیه سقاخانه امروزی، مسجد کوچکی قرار داشت که جهت گسترش ، تخریب و بازسازی شد. مسجد مذکور که در کوچه ای باریک منتهی به خیابان چمران امروزی قرار داشت به مسجد حسینیه سقاخانه (کوچک) معروف بود.

حاج سید هدایت تهامی که بیش از ۷۵ سال از عمر خود را در نزدیکی حسینیه مذکور گذرانده و سالها به عنوان متولی به مسجد مذکور خدمت نموده، به نقل از اجداد خود می گوید: «یکی از قدیمی ترین مساجد زرند مسجد حسینیه سقاخانه بوده که توسط مرحوم حسین غنی زاده (حسین حسنی) معروف به حسین (سفید گر) که یکی از استادهای مجرب بوده ساخته شده و گچ کاری درون مسجد توسط مرحوم حسین عالم نساء که از کسبه درون حسینیه بشمار می رفته بر اساس نذری که کرده بود انجام گرفته است.

مسجد مذکور دارای دو درب زنانه و مردانه جداگانه در داخل کوچه بوده و مرحوم آیت اله شاهرخی امام جماعت مسجد جامع در برخی روزها نماز جماعت را در مسجد مذکور برپا می نمود.

وجه تسمیه حسینیه سقاخانه که در قدیم به آن حسینیه (کوچکو) می گفتند، بنا به اظهارات معمرین به چند قرن پیش بر می گردد به لحاظ ایجاد مکانی به عنوان (سقاخانه) و ارائه آب خنک به عابرین و رفع عطش ایشان با نام سالار شهیدان و حضرت ابوالفضل العباس (ع) به همین سبب مکان مذکور در نزد اهالی از مکانهای قابل احترام بشمار می رود. بطوریکه اموات خود را در قدیم در آن محل به خصوص در قسمت شرق حسینیه که دارای سالن کوچکی بود دفن می کردند.

دو گلدسته کاشیکاری زیبا در بالای سقاخانه قرار داشت که مؤذن اوقات شرعی را اعلام می نمود و گاه صدایش تا روستای محمد آباد شنیده می شد. سنگاب بسیار قدیمی که گویا هنوز سالم باقی مانده موجود است.

درخت (پتگ) بزرگی در میان حسینیه قرار داشت که سایه سنگین آن تمام محوطه حسینیه را فرا می گرفت. درخت مذکور که قبل از پیدایش آب قنات زرندوئیه که در حسینیه جریان داشت، از آب چاه آبیاری می شد و با خشک شدن قنات، آن هم خشک می شود.

در قسمت شمال حسینیه کاروانسرائی بود که توسط مرحوم حاج سید علی اکبر تهامی ساخته شده بود، همه ساله بخصوص در زمستان محل اطراق فیوج ها (کولی ها) قرار می گرفت. کاروانسرای مذکور دارای ۵ اطاق و در گودی قرار داشت. در حال حاضر از محل جمع آوری نذورات مردمی به وسعت حسینیه اضافه و در آینده حسینیه مذکور یکی از بزرگترین مراکز مذهبی زرند خواهد بود.

مسجد مقدس حضرت ابوالفضل (ع) زرند :

این مسجد در ۲۵ کیلومتری شمال شهرستان زرند و مسیر زرند – راور – کوهبنان واقع شده است و مدفن ۸ شهید گمنام دفاع مقدس می باشد.

ایستگاه دوازده امام (ع):

این محل در ریحانشهر با فاصله ۱۵ کیلومتری شهر زرند در مسیر زرند – کرمان واقع شده است.

باغ شازده زرند و آسیابها:

از دیگر بناهای قدیمی که هنوز آثار آنها بجا مانده باغ شازده زرند است. باغ مذکور که در انتهای سلسله آسیابهای آبی در ده کیلومتری شرق زرند نزدیک کوههای شاهرمز قرار دارد، به لحاظ خوش آب و هوا بودن توسط ناصرالدوله، معروف به شازده ساخته شده است.

عده ای معتقدند که شخص شازده همان کسی بوده که باغ معروف شازده ماهان را احداث نموده که پس از احداث باغ در زرند به همین نام خوانده شده است. در مسیر باغ شازده به آثار باقیمانده از بناها و آسیابهای آبی بر می خوریم که در زمانهای گذشته رونق فراوانی داشتند.

در ایامی نه چندان دور صاحبان آسیابهای مذکور که در مجموع، شانزده آسیاب را شامل می شد، بوسیله آبی که از چشمه نزدیک کوه به پائین سرازیر بوده جهت بکار انداختن آسیاب استفاده می نمودند. قبل از آنکه آسیابهای برقی به زرند برسد مردم زرند و روستاهای تابعه برای تهیه آرد گندمهای خود را بوسیله الاغ به آنجا می بردند. کشاورزان قدیم عقیده داشتند: «آسیابهای آبی قدیم گندم را با کیفیت مطلوب آرد می کردند، در حالی که آسیابهای برقی سبوس گندم را می سوزانند» مکانهای مذکور که در گذشته جزو مناطق خوش آب و هوا و گردشگری و تفریحگاه مردم محسوب می گردید، بعد از وقوع زلزله سال ۵۶ تخریب گردید.

در چند سال اخیر به علت جلوگیری از ورود آب چشمه به باغات ذکر شده درختان قدیمی آن به خصوص میوه جات به مرور خشک شدند.

با توجه به اینکه بعد از گذشت سالهای مدید هنوز تعدادی از آسیابها و تنوره های مربوطه سالم می باشند، جا دارد مسئولین محترم به خصوص میراث فرهنگی استان و شهرستان به منظور حفظ آثار مذکور و ارج نهادن به صنعت گران پر تلاش قدیم و نیز آشنائی بیشتر نسل معاصر و دانش پژوهان تعدادی از آسیابهای قدیمی را بازسازی و راه اندازی نمایند.