سيستم مديريت محتواي ياس/دفتر امام جمعه بخش چترود  

مطالب

خانه مشهور لیست اضافه

اخلاق معاشرت/مهماني و ضيافت

ارسال شده توسط: مدیربازدید شده: 1102 مرتبه
دسته: اخلاقتاریخ: 1388.08.19
 
از برجسته ترين خصلتهاي نيكمردان و آزادگان، كرم و سخاوت است. و همين آزادگي از تعلّقات و خوي بذل و بخشش است كه ديگران را اسير محبّت و احسان مي كند.

«ضيافت» و داشتن دستي باز و سفره اي گشوده و عطايي پيوسته و مهمان داري و مهمان نوازي، از نشانه ها و جلوه هاي اين روحيّه فتوّت و جوانمردي است.

معاشرتها، ديد و بازديدها و رفت و آمدها، گاهي به صورت «مهماني» است. از اين رو آشنايي با آداب ضيافت و رسوم ديني مهماني، در محدوده «اخلاق» معاشرت مي گنجد. اين موضوع، دو جنبه و دو طرف دارد: يكي كسي كه مهمان مي كند، ديگري آن كه مهمان مي شود. و هر كدام را آداب و روش و حدّ و حدودي است، قابل بحث.

مهمان، بركتِ خانه

بعضي، از مهمان گريزانند. برخي هم مهمان دوستند. هر كدام هم نشان دهنده خصلتِ دروني افراد است. حضرت علي(ع) را اندوهگين ديدند. پرسيدند: يا علي! سبب اندوه شما چيست؟ فرمود: «يك هفته است كه مهماني برايم نيامده است!...»(1)

اين كجا؟ و آن كه آمدن مهمان را نزول بلا مي شمارد و كوه غم بر دلش مي افتد و عزا مي گيرد، كجا؟ بركتِ خانه، در آمد و شد مهمان است. مهمان رحمت الهي است و پذيرايي از مهمان، توفيقي ارجمند است كه نصيب هر كس نمي شود. مهمان حبيب خداست. در ضرب المثلهاي ايراني است كه: «مهمان، روزيِ خود را مي آورد.»(2) البته اين ضرب المثل، از احاديث اسلامي گرفته شده و ريشه اي ديني دارد. از حضرت رسول(ص) روايت است كه: «الضّيفُ يَنْزِلُ بِرِزْقِهِ ...»(3) مهمان، روزي خود را نازل مي كند. البته اضافه بر اين، گناهان صاحبخانه و ميزبان را هم مي زدايد و اين بركتي شگفت است. باز هم در اين زمينه حديثي از امام صادق(ع) بشنويم كه به يكي از يارانش به نام «حسين بن نعيم» فرمود:

ـ آيا برادران ديني ات را دوست داري؟

ـ آري.

ـ آيا به تهيدستانِ آنان سود مي رساني؟

ـ آري.

ـ سزاوار است كه دوستداران خدا را دوست بداري. به خدا سوگند، نفع تو به هيچ يك از آنان نمي رسد، مگر آنكه دوستشان بداري. راستي، آيا آنان را به خانه خودت دعوت مي كني؟

ـ آري. هرگز غذا نمي خورم مگر آنكه پيش من دو سه نفر يا كمتر و بيشتر از برادران هستند.

حضرت فرمود:

ـ آگاه باش كه فضيلت آنان بر تو، بيش از برتري تو بر آنان است!

(راوي كه با شنيدن اين سخن به تعجب آمده بود، پرسيد:)

ـ فدايت شوم! من به آنان طعام مي دهم، مركب خويش را در اختيارشان مي گذارم، با اين حال آنان برتر از منند؟

ـ آري! چون وقتي آنان به خانه تو وارد مي شوند، همراه خود، آمرزش تو و خانواده ات را همراه مي آورند و چون مي روند، گناهان تو و خانواده ات را با خويش مي برند.(4)

كسي كه خانه اي وسيع، امكاناتي فراوان و دستي سخاوتمند دارد، شكرانه نعمتهاي الهي را گاهي بايد با انفاق و صدقه، گاهي با اطعام و مهماني، هديه، دستگيري از بينوايان، كمك به محرومان و ... ادا كند، و گرنه شهرت و ثروت و مال، وبال او خواهد شد.

«وليمه»، يك سنّت ديني

در باره اينكه كيْ بايد سور و اطعام داد، و به چه كساني و چگونه، در دستورهاي ديني، آداب و نكات فراواني آمده است كه به بعضي اشاره مي شود.

* لذّت بعضي طعام خوردن است، لذّت برخي ديگر طعام دادن.

* اطعام، بايد با نيّت خدايي و به قصد تحكيم دوستيها و خويشاونديها باشد، نه ريايي و متظاهرانه. گاهي اصل مهمان رياي است، گاهي نحوه غذا يا محلّ و كيفيّت پذيرايي!
موارد مهماني

از توصيه هاي حضرت رسول به اميرالمؤمنين(ع) يكي هم اين بود:

«يا عليّ! لا وَليمةَ اِلاّ في خَمسٍ: في عِرسٍ اَو خِرسٍ او عِذارٍ او وِكارٍ اَوْ رِكازٍ.»(5)

يا علي! جز در اين پنج مورد، وليمه اي (اطعام و مهماني دادن) نيست: ازدواج و عروسي، تولّدِ نوزاد، ختنه كردن كودك، ساختن يا خريدن خانه، بازگشت از سفر حجّ.

در اين موارد، سزاوار است كه انسان به اين بهانه و مناسبت، سفره اي بگسترد، ذبحي كند و مؤمنان را به مهماني دعوت كند.

در حديث ديگري از رسول خدا(ص) نقل شده كه فرمود: هر كس مسجدي ساخت، گوسفند چاقي را ذبح كند و از گوشت آن به محرومان بينوا اطعام كند و از خداوند بخواهد كه شرّ سركشانِ جنّ و انس و شيطانها را از او دور كند.(6)

مهماني براي هر يك از موارد ياد شده، سنّتي اسلامي است كه دلها را به هم مهربانتر و صفا و صميميّت ميان جامعه را بيشتر مي كند و اقوام و دوستان، يكديگر را مي بينند و آشناتر مي شوند، روحها شاداب تر و زندگيها بانشاط تر مي شود.

در زندگي اولياء دين و پيشوايان معصوم نيز، نمونه هاي فراواني از اين گونه ضيافتها ديده مي شود. از جمله به اين نمونه دقت كنيد: امام هفتم، حضرت كاظم(ع) براي تولّد يكي از فرزندانش وليمه و اطعام داد و به مدت سه روز در مسجدها و كوچه ها، در ظرفهايي به مردم «فالوده» داده شد. برخي پشت سر، اين كار را بر حضرت عيب گرفتند. وقتي امام كاظم شنيد، در پاسخ آن عيبجويي، به سنّت انبيا و روش پيامبر اكرم(ص) استناد نمود.(7)

* روحيّه مهمان دوستي و مهمان نوازي كه در مردم ايران است، تحت تأثير تعاليم دين و دستورهاي اسلامي است و دين، از مؤثرترين عوامل شكل دادن به «فرهنگ عمومي» جامعه است.

مهمان نوازي

گرچه باديه نشينان عرب به مهمان نوازي معروفند، همچنين عشاير خودمان در ايران، ولي در بسياري از شهرها و مناطق، با جلوه هاي زيباي مهمان دوستي مواجه مي شويد. شايد شما هم نام برخي از شهرها و مناطق را به عنوان مهمان نواز و مهمان دوست شنيده ايد كه در اين خصلت، مشهورند و زبانزدِ خاصّ و عام. اين نيز ريشه در فرهنگ ديني و باورهاي مذهبي دارد و تعليمي است كه از قرآن و دين فرا گرفته اند. اساسا دين ما، يكي از مؤثرترين عوامل شكل دهنده به «فرهنگ عمومي» در جامعه ايراني و اسلامي است.

در روايات اسلامي، حتي فصلي به عنوانِ «باب اِقراء الضّيف و اكرامه»(8) وجود دارد كه به تكريم و گرامي داشتن و احترام و پذيرايي از مهمان سفارش مي كند و مهمان دوستي را خوش مي دارد و خوشحال شدن از آمدن مهمان را بسيار نيكو مي شمارد و خانه بي مهمان را دور از فرشتگان مي داند.

امام باقر(ع) به نقل از پدرانش از قول حضرت پيامبر(ص) فرموده است:

«اِذا دَخَلَ الرَّجُلُ بَلْدَةً فَهُوَ ضَيْفٌ عَلي مَن بِها مِنْ اَهلِ دينهِ، حَتّي يَرْحَلَ عَنْهُمْ ...»(9)

هرگاه كسي وارد شهري شد، او مهمانِ همدينان خودش در آن شهر است، تا آنكه آنجا را ترك كند.

وقتي تازه واردي به يك شهر، مهمان مردم آنجا محسوب شود و آنان وظيفه اكرام و مهمان نوازي دارند، ورود مهمان به خانه شخصي يك مسلمان، ضرورت اكرام و پذيرايي بيشتري را داراست. از همين جاست كه اگر شهري پذيراي مهمانهاي خارجي، سيلزدگان، آوارگان جنگ، آسيب ديدگان از زلزله و حوادث و آوارگان از يك كشور همسايه باشد، به حكم وظيفه انساني و به دستور اخلاقي اسلام، وظيفه آن شهروندان است كه با آغوشي باز و * طبق روايات، موارد اطعام و وليمه، عبارت است از: ازدواج و عروسي، تولّد نوزاد، ختنه كردن كودك، خانه جديد، بازگشت از حج.

چاپ این نسخه درجه: 0.00   چند مرتبه به این پست امتیاز داده اند: 0 مرتبه

نظرات

تنها کابران عضو میتوانند نظر دهند.
 
 

 
 طراحی سايت توسط شهر الکترونیک کرمان  پشتیبان رسمی سیستم مدیریتی سایت ساز دریا طراحی شده است.