سيستم مديريت محتواي ياس/دفتر امام جمعه بخش چترود  

مطالب

خانه مشهور لیست اضافه

بررسي و نقد كتابنامه حج1

ارسال شده توسط: مدیربازدید شده: 1070 مرتبه
دسته: اديان و مذاهبتاریخ: 1388.08.30
 
بررسي و نقد كتابنامه حج1

موسي مهدوي

كتابشناسيها به عنوان يكي از مناسبترين مراجع در گردآوري، تنظيم و اشاعه منابع مكتوب در حوزه موضوعي خاص، جايگاه و ارزش ويژه‏اي در ارائه خدمات علمي دارند.

حج به عنوان مبحثي كه هر ساله بخش عمده‏اي از مسلمانان عالم و دست‏اندركاران اين مراسم را به خود مشغول مي‏دارد، موضوع قابل توجهي است كه لازمه تحول در اداره مفيد آن، انجام پژوهشهاي علمي است.

«كتابنامه حج» گام مفيدي در جمع‏آوري اطلاعات كتابهاي منتشر شده به زبانهاي فارسي، عربي و... است. عمده منابع معرفي‏شده در اين كتابنامه از ديدگاه عبادي، تاريخي، سفرنامه‏ها و... است.

اين نوشتار ضمن تحسين اين فعاليت علمي به نقد كتابنامه در سه بخش (مقدمه، متن اصلي و فهرستها) پرداخته است.

اين منبع تعداد 1355 مدخل كتاب را در خود جاي داده كه شامل موارد زير است:

الف) از نظر زبان

806 عنوان كتاب به زبان عربي

511 عنوان كتاب به زبان فارسي

31 عنوان كتاب به زبان اردو

5 عنوان كتاب به زبان تركي

2 عنوان كتاب به زبان گجراتي

ب) از نظر موضوع

836 عنوان در مسايل عبادي حج

338 عنوان در تاريخ مرتبط با حج

145 عنوان درباره سفرنامه

13 پيامهاي بزرگان

8 عنوان بهداشت در حج

درباره اين كتابنامه ارزشمند بايد اذعان داشت، اين گامي بسيار بزرگ است كه در اين حوزه موضوعي معنوي از سوي نگارنده محترم برداشته شده و بازنمودن راهي براي جمع‏آوري ساير منابع براي علاقه‏مندان به اين حوزه است. در اهميت اين منبع همين بس كه دوستداران تحقيقات در اين حوزه را اكنون دست خالي نمي‏بينيم و پايه و مبنايي براي انجام كارهاي تحقيقاتي و پژوهشي در دست دارند، اما نبايد از نظر دور داشت كه چنين مجموعه‏اي علاوه بر ارزش خود، ارزشهايي را كه گذشتگان آفريده‏اند بر ديگران و آيندگان مي‏نماياند.

بنابر اين، آنگونه كه نگارنده يادآور شده با تلاشهاي چند ساله و مسافرتهاي متعدد داخلي و خارجي به منابع مندرج در اين كتابشناسي دست يافته و آن را تنظيم و به رشته تحرير درآورده است و اين بسي جاي تقدير، تشكر و سپاسگزاري دارد بويژه اينكه كتاب از نظر زبان از زبان فارسي فراتر است و مي‏توان آن را علاوه بر جايگذاري در كتابشناسيهاي «موضوعي» در كتابشناسيهاي «منطقه‏اي» نيز جاي داد.

نكات قابل اصلاح در اين كتاب

1ـ در مقدمه

1ـ در مقدمه كتاب درباره چگونگي نگارش و تنظيم مطالب، معنا و مفهوم هر يك از اطلاعات مدخلها، علت يكدست نبودن مطالب، مواردي كه در برخي مدخلها وجود ندارد و تنوع اطلاعاتي هر يك، توضيحي داده نشده است.

2ـ بهتر بود در مقدمه درخصوص محدوده زماني و مكاني استفاده از منابع، و يا مكانهايي كه كتاب از آنجا جمع‏آوري شده، بطور دقيق توضيح داده مي‏شد كه اين موجب جلوگيري از فعاليتهاي تكراري آينده (محقق يا محققان ديگر) مي‏گردد.

3ـ در مقدمه، تعداد كتابهاي ارائه‏شده هر زبان نيز ارائه نشده است.

2ـ متن اصلي

1ـ مناسب بود كه اطلاعات كتاب به صورت سطري تهيه مي‏شد؛ در اين صورت فوايد زير را به دنبال داشت:

الف) فضاي كمتر براي درج مطالب اشغال مي‏شد.

ب) از تكرار مطالب مانند، مؤلف، ناشر، تعداد صفحه و... جلوگيري مي‏شد.

ج) به دليل اينكه همه منابع، كتاب است، براساس نام الفباي نويسنده تنظيم مي‏شد بهتر بود، زيرا در متن اصلي نيز منطق الفبايي بودن نام نويسندگان به وجود آمده است كه دستيابي به بازيابي كتابهاي منتشرشده هر فرد به آساني امكانپذيربود.

د) با توجه به واضح بودن تشخيص زبانهاي فارسي، عربي، اردو و... از يكديگر، درج زبان هر منبع براي آن ضرورتي ندارد.

ه··) نگاشتن برخي اطلاعات درباره كتاب در برخي مدخلها مانند سال قمري، سال شمسي، سال ميلادي ضرورتي ندارد.

و) نوع قطع كتاب، مصور بودن آن در فهرستهاي توصيفي، معمول و مرسوم نيست.

ز) در نگاشتن نام نويسنده و مترجم، قواعد، رعايت نشده است و حتي يكدستي در موارد مشابه نيز وجود ندارد، مانند:

مدخل 341 ـ مؤلف: محسن قرائتي

مدخل 342 ـ مؤلف: هادي / دوست‏محمدي

همانگونه كه ملاحظه مي‏شود بين نام و نام خانوادگي مدخل 341 هيچ علامتي درج نشده و در مدخل 342 بين نام و نام خانوادگي از علامت «/» استفاده شده است.

ح) برخي از مدخلها داراي توضيحاتي (متنوع) است و بسياري از آنها توضيح ندارد.

ط) به جاي كلمه چاپ همواره مي‏بايد از كلمه نشر استفاده مي‏شود؛ به عبارتي معناي چاپ و نشر تفاوت اساسي دارد.

ي) تاريخ ولادت و وفات نويسنده در اينجا ضرورتي ندارد، بلكه اين تاريخها براي كاربرگه‏هاي فهرست‏نويسي از كتاب ضروري است، ضمن اينكه برخي از مدخلها اين اطلاع را دارد.

ك) در مواردي كه كتاب چند جلدي است، برابر قواعد دانش كتابداري فقط تعداد جلد نگاشته مي‏شود و ضرورتي به تكرار صفحات آن نيست، مانند نمونه مدخل 716.

ل) در مواردي كه محل نشر، ناشر و سال نشر كتاب مشخص نيست، بايد محقق به ترتيب از واژه‏هاي [بي‏جا، بي‏نا و بي‏تا] در داخل كروشه استفاده كند.

م) محلي كه كتاب چاپ شده است به عنوان ناشر محسوب نمي‏شود، چرا كه چاپ و نشر با هم تفاوت اساسي دارد؛ مانند مدخل 1028.

3ـ در فهرستها

الف) با توجه به اينكه نگارنده فهرست عنوانهاي كتابها را زير 18 موضوع در پايان كتاب درج كرده و فهرستي مختلط از عنوان كتاب و نويسنده است، بهتر بود متن اصلي كتاب را براساس همان موضوعهاي مورد نظر دسته‏بندي و تنظيم مي‏كرد.

ب) با وضعيت كنوني كتاب، فهرست نام نويسندگان و مترجمان كتابها از ضروريات است كه تنظيم نشده است. بنابر اين براساس نام نويسنده نمي‏توان با سرعت مناسب به اطلاعات منبع مورد نظر دسترسي پيدا كرد.

ج) در فهرست كنوني كه تنظيم شده است، بهتر بود هر عنوان به شماره مدخل در متن اصلي ارجاع مي‏شد كه اين‏گونه نشده، بلكه هر مدخل به صفحه ارجاع شده است؛ به عنوان نمونه در صفحه 331 كتاب، چهار عنوان پي‏درپي به صفحه 14 ارجاع شده است كه بهتر بود هر كدام به مدخل ذي‏ربط به ترتيب 6، 7، 8 و 9 ارجاع مي‏شد؛ در اين صورت منابع با سرعت و دقت بيشتري بازيابي مي‏شد.

1ـ كتابنامه حج. تنظيم و نگارش: شيخ محمدحسين بكايي. تهران: حوزه نمايندگي ولي‏فقيه در امور حج و زيارت؛ نشر مشعر، 1374.392ص.

چاپ این نسخه درجه: 0.00   چند مرتبه به این پست امتیاز داده اند: 0 مرتبه

نظرات

تنها کابران عضو میتوانند نظر دهند.
 
 

 
 طراحی سايت توسط شهر الکترونیک کرمان  پشتیبان رسمی سیستم مدیریتی سایت ساز دریا طراحی شده است.