حدیث امام صادق(علیه السلام)در باب حج و اخلاق و آداب سفر
| ارسال شده توسط: مدير | بازدید شده: 643 مرتبه |
| دسته: سخنراني در خصوص حج | تاریخ: 1393.04.12 |
| |
سخنرانی حجت الاسلام والمسلمین علی ابراهیمی امام جمعه محترم بافت در کلاس حج تمتع جلسه سوم مورخ 93/3/21
حدیث امام صادق(علیه السلام)در باب حج و اخلاق و آداب سفر
بسم الله الرحمن الرحیم
پیشاپیش میلاد نورانی حضرت صاحب الامر(عجل الله تعالی فرجه الشریف)را خدمت همه زائران و عاشقان و دلدادگان ایشان تبریک عرض می نمایم.امیدوارم به برکت حضرت ولی عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف)توفیق زیارت حضرت در این سفر نصیب همگان شود.
ثواب و اهمیت احیاء در شب نیمه شعبان
شب نیمه شعبان، شب بسیار باعظمتی است و بعد از شبهای قدر باعظمت ترین شبی است که می توان احیاء گرفت و در واقع انسان می تواند در این شب خود را خوشبخت کند.در روایت داریم:در شب نیمه شعبان برات آزادی از جهنم را تقدیم می کنند.نام شب نیمه شعبان را شب برات و شب مبارک گذاشته اند، یعنی خداوند تبارک و تعالی به برکت ولادت حضرت صاحب الامر(عجل الله تعالی فرجه الشریف)این شب را به قدری مبارک کرده که انسان می تواند از جهنم رها شود.
حدیث امام صادق(علیه السلام)در باب حج
در حدیثی از امام صادق(علیه السلام)در باب حج آمده است:«وَ قَالَ الصَّادِقُ ع لَمَّا حَجَّ مُوسَى ع نَزَلَ عَلَيْهِ جَبْرَئِيلُ علیه السلام»وقتی حضرت موسی(علیه السلام)حج را برگزار کردند، جبرئیل امین بر ایشان نازل شد«فَقَالَ لَهُ مُوسَى يَا جَبْرَئِيلُ مَا لِمَنْ حَجَّ هَذَا الْبَيْتَ بِلَا نِيَّةٍ صَادِقَةٍ وَ لَا نَفَقَةٍ طَيِّبَةٍ»حضرت موسی(علیه السلام)از جناب جبرئیل سؤال کردند:یا جبرئیل،کسی که حج خانه خداوند را با دو شرط یعنی با اخلاص(نیت پاک)و با مال پاک برگزار کند خداوند چه پاداشی به او می دهد؟جبرئیل فرمود:«قَالَ لَا أَدْرِي حَتَّى أَرْجِعَ إِلَى رَبِّي عَزَّ وَ جَلَّ»من باید بروم و از خداوند بپرسم.بعد جبرئیل به سوی خداوند تبارک و تعالی برگشت«فَلَمَّا رَجَعَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ يَا جَبْرَئِيلُ مَا قَالَ لَكَ مُوسَى»خداوند به جناب جبرئیل وحی فرستاد که سؤال حضرت موسی(علیه السلام)را اینگونه پاسخ بده:«قُلْ لَهُ أَجْعَلُهُ فِي الرَّفِيقِ الْأَعْلَى مَعَ النَّبِيِّينَ وَ الصِّدِّيقِينَ وَ الشُّهَدَاءِ وَ الصَّالِحِينَ وَ حَسُنَ أُولَئِكَ رَفِيقاً»او را در ملکوت اعلی، با پیامبران، صدیقان، شهیدان و صالحان همراه می کنم و اینان رفیقان و همراهان نیک اند.حج ظرفیتی دارد که می تواند انسان را خوشبخت، سعادتمند و عاقبت به خیر کند و انسان را با شهداء و پیغمبران الهی محشور کند.این حج را خداوند به برکت امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف)نصیب ما کرده است، چون بدون امضاء امام عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف)کسی موفق به انجام کار خیر نمی شود.«وَ قَالَ الصَّادِقُ ع لَمَّا حَجَّ مُوسَى ع نَزَلَ عَلَيْهِ جَبْرَئِيلُ ع فَقَالَ لَهُ مُوسَى يَا جَبْرَئِيلُ مَا لِمَنْ حَجَّ هَذَا الْبَيْتَ بِلَا نِيَّةٍ صَادِقَةٍ وَ لَا نَفَقَةٍ طَيِّبَةٍ قَالَ لَا أَدْرِي حَتَّى أَرْجِعَ إِلَى رَبِّي عَزَّ وَ جَلَّ فَلَمَّا رَجَعَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ يَا جَبْرَئِيلُ مَا قَالَ لَكَ مُوسَى وَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَا قَالَ قَالَ يَا رَبِّ قَالَ لِي مَا لِمَنْ حَجَّ هَذَا الْبَيْتَ بِلَا نِيَّةٍ صَادِقَةٍ وَ لَا نَفَقَةٍ طَيِّبَةٍ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ ارْجِعْ إِلَيْهِ وَ قُلْ لَهُ أَهَبُ لَهُ حَقِّي وَ أُرْضِي عَنْهُ خَلْقِي قَالَ فَقَالَ يَا جَبْرَئِيلُ فَمَا لِمَنْ حَجَّ هَذَا الْبَيْتَ بِنِيَّةٍ صَادِقَةٍ وَ نَفَقَةٍ طَيِّبَةٍ قَالَ فَرَجَعَ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى فَأَوْحَى اللَّهُ إِلَيْهِ قُلْ لَهُ أَجْعَلُهُ فِي الرَّفِيقِ الْأَعْلَى مَعَ النَّبِيِّينَ وَ الصِّدِّيقِينَ وَ الشُّهَدَاءِ وَ الصَّالِحِينَ وَ حَسُنَ أُولَئِكَ رَفِيقاً»(منلايحضرهالفقيه،ج2،ص235)
نام کتابی که در دست بنده است عناوین و سرفصل های آموزشی زائران حج تمتع است، که در آن مشخص شده روحانی، معین، پزشک و مدیر کاروان باید در باب چه مسائلی صحبت کنند.
طهارت و وضو
موضوع بحث امروز طهارت و وضو است، برای این که ما باید طواف را با وضو انجام دهیم چون اگر وضو باطل باشد، طواف هم که با نماز است باطل می شود و اگر طواف باطل باشد حج هم باطل می شود.
شستن صورت
آنچه که در وضو مهم است شستن است نه آب ریختن،شستن یک مرتبه صورت واجب است، دفعه دوم که آب بریزیم جایز است اما بار سوم اجازه نداریم و نمی توانیم صورت خود را بشوئیم.هر کسی به اندازه صورت خود یک یا دو مشت آب بریزد از بالا تا پایین صورت شسته شود.به نیت وضو که خواستیم صورت خود را بشوئیم یک یا دو مشت آب می ریزیم، دو طرف پهنای صورت هم دست می کشیم تا صورت کامل شسته شود.
شستن دست
بعضی افراد وقتی وضو می گیرند، برای شستن دستها از آرنج تا مچ دست می کشند و به سر انگشتان دست نمی کشند این وضو اشکال دارد.باید وقتی می خواهیم دستهای خود را بشوئیم از بالای آرنج تا نوک انگشتان دست بکشیم و این واجب است اگر بار دوم آب ریختیم جایز است اما بار سوم نمی توانیم آب بریزیم.(به فتوای تمامی مراجع برای شستن دست و صورت یک بار آب ریختن واجب و دفعه دوم جایز اما دفعه سوم اشکال دارد.این احکام را خداوند قرار داده است.در این احکام چراهای زیادی است که یکی از فلسفه های حج تسلیم در برابر دستورات خداوند است.البته همه این احکام مطابق با عقل است و اسرار دارد اما روح حج این است که انسان تسلیم دستورات الهی باشد)شستن دست چپ هم مانند شستن دست راست است.
مسح سر و پا
برای مسح سر و مسح پا ابتدا با باقی مانده آب وضو مسح سر می کشیم که چهار قسمت می شود اما بهترین آن این است که تمام دست روی سر قرار گیرد و از بالا تا رستنگاه مو(نرسیده به پیشانی)مسح بکشیم یعنی نمی توانیم آب مسح را با آب پیشانی مخلوط کنیم.
در باب مسح پا، فتوای حضرت امام(رحمة الله علیه)از نوک انگشتان پا تا برآمدگی است اما فتوای مقام معظم رهبری(حفظه الله تعالی)از نوک انگشتان پا تا مفصل است و بهتر است که تمام دست روی انگشتان پا کشیده شود و تا مفصل باشد.
وضو جبیره ای
وضو جبیره ای هم آداب خاص خود را دارد، مثلاً کسی دست یا پای او زخم باشد و آب برای او ضرر داشته باشد پارچه ای روی زخم می گذارد و مسح می کشد.
اخلاق و آداب سفر
هر سفری سختی ها و آداب خاص خود را دارد.حج هم سختی های خود را دارد، البته الان به برکت نظام جمهوری اسلامی زائران امکانات خوبی دارند که زائران بقیه کشورها این امکانات را ندارند و چون تراکم زائران آنها زیاد است نمی توانند زیاد در هتل بمانند.الحمدلله به برکت امام و شهداء در ایام حج بهترین امکانات برای زائر ایرانی در عربستان محیا می شود که از همه جهت راحت باشد.در گذشته مشکلات زیادی بوده است که نوشته اند:در یک سال چندین هزار حاجی را آب برده است.در روایت هم داریم که حج آسان نیست اما هر کاری سنگینی و سختی دارد اما شیرین است و عبادت عمر محسوب می شود.
رعایت حق الناس
در باب اخلاق سفر اول اینکه باید حق الناس را رعایت کنیم.مثلاً فرض کنید پیاده می شویم و می خواهیم جایی را زیارت کنیم، بعضی برای خرید می روند و دیر می آیند این باعث می شود وقت زائران هدر رود، باید مراعات حال دیگران را کنیم تا زائران در سفر اذیت نشوند.
کمک کردن به زائران
دوم:تا می توانید در این سفر خدمت و کمک کنید زیرا خدمت به زائر ثواب بسیار والایی دارد به طوری که امام سجاد(علیه السلام)به طور ناشناس به کاروان های حج می رفتند و خدمت می کردند، حتی وقتی در یک کاروان شناخته می شدند به کاروان دیگری می رفتند تا بتوانند خدمت کنند.چون همراهی کردن، دستگیری و کمک کردن به زائران ثواب زیادی دارد.زائری به حج رفته بود، در حج بیمار شده بود نزد امام معصوم آمد و گفت:در حج با دوستم بودم که در مدینه بیمار شدم او مرا رها کرد، دائما در حال طواف و عبادت بود و اصلاً به من اعتنا نکرد.امام فرمودند:اگر پیش تو می ماند ثواب بیشتری می برد.بنابراین در سفر خیرخواه یکدیگر باشید و حُسن خُلق داشته باشید.هیچگاه در حج نسبت به هم سوءظن نداشته باشید.
بنیان حجة الاسلام یا حج تمتع به دست رسول خدا حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم)
در گذشته حج قِران و حج اِفراد هم بوده است که اعمال خاص خود را دارند.حجی که ما می خواهیم برگزار کنیم حجة الاسلام یا حج تمتع است که بنیانگذار آن رسول خدا حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم)است.پیغمبرخدا(صلی الله علیه و آله و سلم)در سال دهم برای انجام حج و دو امر مهم از مدینه حرکت کردند.یکی بحث امامت و ولایت امیرالمؤمنین علی(علیه السلام)و یازده فرزند ایشان بود و دیگری بحث حج بود.یعنی پیغمبر(صلی الله علیه و آله و سلم)تا سال دهم حج برگزار نکرده بودند و فرصت نشده بود که در مکه مسائل حج را بیان کنند.بنابراین پیغمبرخدا(صلی الله علیه و آله و سلم)در سال دهم فرمودند:«قال خذوا عني مناسككم»(عوالياللآلي،ج4 ،ص34)مناسک حج را از من یاد بگیرید.پیغمبر(صلی الله علیه و آله و سلم)بنیان حج را گذاشتند و تکمیل حج به دست امام صادق و امام باقر(علیهم السلام)بود که مرتب مسائل حج را تبیین کردند.
تبیین مسائل حج به دست امام صادق و امام باقر(علیهم السلام)
تکمیل حج به دست امام صادق و امام باقر(علیهم السلام)است.راوی می گوید:من نزد امام صادق(علیه السلام)آمدم و گفتم:چهل سال است که شما در باب حج صحبت می کنید این بحث ها کی تمام می شود؟امام صادق(علیه السلام)فرمودند:از زمان حضرت آدم(علیه السلام)خانه خداوند بنا شده از آن سال تا به الان زمان زیادی می گذرد شما می خواهید با چهل سال احکام حج تمام شود!حج احکام زیادی دارد.
عمره تمتع و حج تمتع
حج تمتع دو قسمت است:قسمت اول را عمره تمتع و قسمت دوم را حج تمتع می گویند.یعنی حجة الاسلامی که ما می خواهیم انجام دهیم در قسمت اول عمره تمتع و در قسمت دوم حج تمتع می شود.انشاءالله اولین برنامه ای که داریم این است که باید اعمال عمره تمتع را انجام دهیم.عمره به معنای زیارت و تمتع به معنای بهره مند شدن است.دلیل نام عمره تمتع هم این است که وقتی 5 عمل را انجام دادیم آنچه که بر شما حرام بود حلال می شود.مثلاً زن و شوهر می توانند از یکدیگر بهره ببرند.برای همین بعد از عمره که 5 عمل است، آزاد می شوید.
حج اِفراد
در گذشته که حج افراد بود، وقتی مردم محرم می شدند باید در لباس احرام می ماندند تا به عرفات و منا بروند بعد از احرام دربیایند.در زمان پیغمبرخدا(صلی الله علیه و آله و سلم)حج را دو قسمت کردند:قسمت اول را عمره گذاشتند که بعد از عمره انسان از لباس احرام خارج شود، دوباره در هشتم ذی الحجه برای اعمال حج تمتع محرم می شود.
پنج عمل در عمره تمتع
الان ما می خواهیم عمره انجام دهیم و نیت همه ما انجام عمره تمتع از حجة الاسلام است که محرم می شویم و طواف انجام می دهیم نماز می خوانیم و به صفا و مروه می رویم همه به نیت عمره تمتع است. بنابراین برای 5 عمل نیت عمره می کنیم.بنابراین عمره تمتع 5 عمل دارد.اول:احرام و محرم شدن.دوم:طواف خانه خداوند.سوم:نماز پشت مقام، چهارم:صفا و مروه و پنجم:تقصیر است.
احرام
1- ورود به سرزمین جعفه
وقتی ما به مکه رسیدیم و از هواپیما پیاده شدیم، ماشینها می آیند، اسم هر گروه از زائران مشخص می شود و یک مدیر و معاون برای هر ماشین گذاشته می شود.بعد با ماشینها به سرزمینی به نام جُعفه می رویم که 189 کیلومتر با مکه فاصله دارد.به سرزمین جعفه میقات هم می گویند، یعنی محلی است که زائر وقتی می خواهد وارد شهر مکه شود حریم خانه خداوند را مراعات کند.یعنی ما با لباس عادی نمی توانیم وارد حریم خانه خداوند شویم، باید با لباس احرام وارد شویم.
انتخاب جعفه به عنوان میقات
جُعفه به دستور خداوند به عنوان میقات مشخص شده است وقتی خداوند به حضرت ابراهیم(علیه السلام)دستور داد که خانه خداوند را بازسازی کن(خانه خداوند به دست حضرت آدم(علیه السلام)ساخته شده است.حتی در بعضی از روایات آمده است که خانه خداوند به دست ملائکه قبل از حضرت آدم(علیه السلام)ساخته شده است)پایه های خانه خداوند توسط جبرئیل شناسایی شد بعد حضرت ابراهیم(علیه السلام)از همان پایه ها خانه خداوند را ساختند.وقتی خانه خداوند ساخته شد، حریم قائل شدند، میقات مشخص شد و خداوند به حضرت ابراهیم(علیه السلام)دستور داد که علامتگذاری کن تا مردم بدانند.یکی از مکان هایی را که علامتگذاری کردند تا زائری که از سمت مصر می خواهد حرکت کند باید به این نقطه بیاید و قالب خود را عوض کند.بعد آنجا را به دستور حضرت ابراهیم(علیه السلام)در زمان پیغمبرخدا(صلی الله علیه و آله و سلم)هم دوباره علامتگذاری شد.از دیگر مکان هایی که مشخص کردند سرزمین جُعفه است یعنی اگر ما به مسجد هم نرفتیم اشکال ندارد چون با بودن در این سرزمین می توانیم نیت کنیم و لباس احرام بپوشیم.سرزمین جُعفه حدود 4 کیلومتر با صحرای غدیر فاصله دارد.آنها می توانستند ما را به صحرای غدیر که محل تعیین امیرالمؤمنین علی(علیه السلام)به منصب امامت و ولایت است ببرند، اما آنها طوری برنامه ریزی کرده اند که آنچه مربوط به اهل بیت(علیهم السلام)است فراموش شود در نتیجه ما را طوری می برند که از غدیر هم عبور نکنیم.قبلاً در صحرای غدیر مسجدی به نام مسجد غدیر وجود داشته است که الان خراب شده و هیچ آثاری جز صحرای آن نمانده است.
در جعفه باید چه اعمالی انجام دهیم؟در این مکان غسل احرام مستحب است که حمام های فراوانی در جعفه ساخته شده است که اکثراً ایرانی ها به این مکان می آیند و محرم می شوند.
غسل احرام
تمام اعمال حج راز و رمز دارد، برای همه اعمال دعا داریم و در دعاها اسرار بیان شده است.وقتی لباس خود را درمی آوریم و می خواهیم زیر دوش برویم نیت می کنیم که خداوندا از این به بعد لباس گناه و معصیت را از تن خود در می آورم و می خواهم عبد و بنده تو باشم پس خداوندا روح مرا پاک کن. وقتی می خواهیم غسل کنیم هم دعا دارد که می گوئیم:خدایا همانطور که جسم من شسته می شود روح من هم شسته شود و از گناه و معصیت پاک شوم.غسل احرام مستحب است.بعد از این که غسل احرام را انجام دادیم، آقایان حوله های احرام خود را می پوشند و خانمها هم لباس سفید خود را به تن می کنند(به لباس های خود عطر نزنید و زیور آلان به آنها آویزان نکنید لباس احرام باید ساده باشد یعنی همه یک رنگ باشند چون لباس نشانه تفاخر است و در حج باید تفاخر و فخر فروشی کنار گذاشته شود)لباس خانمها نباید نازک باشد که وقتی عرق کردند بدن معلوم شود، اگر بدن معلوم شود طواف باطل می شود.وقتی لباس می پوشیم هم باید نیت کنیم:خدایا لباس احرامی که می پوشم لباس عبودیت تو باشد.
پوشیدن لباس احرام
وقتی همه لباس خود را پوشیدند به مسجد می رویم، خانمها به قسمت خانمها و آقایان هم به قسمت آقایان می روند.بعد قبل از این که لبیک بگوئیم شش رکعت نماز یعنی سه تا دو رکعت نماز می خوانیم.اگر نتوانستید دو رکعت هم کافی است و اگر اصلاً نتوانستید هم اشکالی ندارد اما بهتر است که بعد از نماز واجب یا بعد از سه تا دو رکعت نماز محرم شویم.نیت هم این است:خدایا نماز احرام می خوانم قربة الی الله.وقتی سه تا دو رکعت نماز خواندیم آماده محرم شدن و لحظه حساس بندگی خداوند می شویم.بعضی از عرفا می گفتند:ائمه هنگام محرم شدن رنگشان زرد می شد.اصحاب از ایشان سؤال می کردند چرا رنگتان زرد شده است کاری ندارد فقط لبیک ها را می گوئیم و به راحتی محرم می شویم.ایشان فرمودند:نمی دانیم خداوند لبیک ما را به خوبی جواب می دهد یا خیر؟
بعد نیت می کنیم و می گوئیم:مُحرم می شوم برای عمره تمتع از حجة الاسلام و تصمیم دارم محرمات احرام را ترک کنم قربة الی الله.بعد می گوئیم«لَبَّيْكَ اللَّهُمَّ لَبَّيْكَ لَبَّيْكَ لَا شَرِيكَ لَكَ لَبَّيْكَ إِنَّ الْحَمْدَ وَ النِّعْمَةَ لَكَ وَ الْمُلْكَ لَا شَرِيكَ لَكَ لَبَّيْك»(الكافي،ج4،ص335)لبیک به معنای بله و نعم هم به معنای بله است،فرق معنای آنها را انشاءالله در جلسه آینده خدمت دوستان عرض خواهم کرد چون همان طور که حج واجب است یادگیری مسائل حج هم واجب است.
والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته
|
|
| چاپ این نسخه درجه: 0.00 چند مرتبه به این پست امتیاز داده اند: 0 مرتبه |
