مهمترین ارزش انسانهای باتقوا
| ارسال شده توسط: عرب | بازدید شده: 333 مرتبه |
| دسته: سخنرانی | تاریخ: 1394.02.10 |
| |
سخنرانی حجت الاسلام ابراهیمی در جلسه نهج البلاغه سقاخانه حضرت ابوالفضل(ع)زرند 94/2/7
السلام علیک یاصاحب الزمان؛ یا بقیه الله ادرکنا واغثنا
خشنودی مولایمان صاحب الزمان(عج) ،سلامتی رهبر عزیز وبزرگوار وبهتر از جانمان،شادی روح امام راحل عظیم الشان،شادی ارواح طیبه شهدا ، سلامتی همه خدمتگزاران به نظام اسلامی وسلامتی همه کسانی که در این مکان مقدس خدمت می کنند ،شادی روح همه کسانی که در ساخت و ساز این مکان مقدس، نقشی داشتند، اجماعاً صلوات.
تقدیر و تشکر می کنم از همه عزیزان نمازگزار ،برادران و خواهران مکرمه ،از هیات امنا عزیز و بزرگوار این مجموعه نقش آفرین در شهرستان واز امام جماعت این مسجد جناب حجه الاسلام موحد نیا صمیمیانه تقدیر و تشکر می کنم.
قبل از اینکه بحث نهج البلاغه را در خدمت شما باشم؛ ممکن است بنده حقیر در جلسه هفته آینده که مصادف است با بحث اعتکاف و ایام البیض ماه رجب، حضور نداشته باشم و اگر توانستیم جلسه را بعد از ایام اعتکاف دنبال می کنیم .
اعتکاف مجموعه ای از عبادات بزرگ:
یکی از مستحبات مؤکد اعتکاف است ، اعتکاف خودش مجموعه ای از عبادات بزرگ است و نقش مهمی در پالایش روح و پاک شدن گناهان دارد و همچنین نقش مهمی در اوج گرفتن انسان وتقرب به سوی پروردگار دارد.
اهمیت حضور در اعتکاف:
اعتکاف به قدری مهم است که پیامبر خدا (ص) از روزی که به مدینه تشریف فرما شدند هرسال اعتکاف را انجام می دادند، در حالی که هیچ نیازی به اعتکاف نداشتند ولی با این وجود ده روزپایانی ماه مبارک رمضان را اعتکاف می کردند. در حدیثی از امام صادق (ع) آمده است: «کانَت بَدرُ فی شَهرِ رَمَضان» جنگ بَدر در ماه رمضان رخ داد «وَلَم یَعتَکِف رَسُولَ الله (ص) » از این رو رسول خدا موفق به اعتکاف نشدند . «فَلَما اِن کانَ مِن قابِلِ اِعتَکَفَ عِشرینَ» آن حضرت در ماه رمضان سال آینده که اعتکاف نمودند: «عَشَرَا لِعامِهِ » یک دهه را به عنوان همان سال اعتکاف نمودند «وَعَشَرَاً قَضاءَ لَما فاتَه » و یک دهه را نیز به عنوان قضای سال قبل.(1)
ولی اعتکاف در کمتر از این مدت (به شرط آن که سه روزکم تر نباشد) در غیر ماه مبارک رمضان مخصوصا «ایام البیض » به اندازه خود فضیلت و ثواب دارد،که ما ایام البیض ماه رجب را اعتکاف می کنیم .
قدر ومنزلت اعتکاف:
قدر و منزلت اعتکاف به حدی است که خدای تبارک وتعالی می فرماید: « وَعَهِدنا إِلى إِبراهيمَ وَإِسماعيلَ أَن طَهِّرا بَيتِيَ لِلطّائِفينَ وَالعاكِفينَ وَالرُّكَّعِ السُّجودِ » (2) ما به ابراهيم و اسماعيل امر كرديم كه خانه مرا براي طواف كنندگان واعتکاف کنندگان و ركوع كنندگان و سجده كنندگان پاك كنند.یعنی خداوند حضرت ابراهیم خلیل وحضرت اسماعیل ذبیح را خادم معتکفین قرار می دهد. معتکفین در این سه روز ا،مهمان خانه خدا هستند. خوابیدن در مسجد کراهت دارد ولی معتکف ، در این سه روزی که درمسجد جامع ، میهمان خداست ، می تواند بخوابد و تمام گناهان بخشیده می شود ،مانند روزی که از مادر متولد شده است. این موضوع را از این جهت گفتم که کسانی که می خواهند به اعتکاف بروند فرصت را غنیمت بشمارند .مخصوصاً اینکه در سیزدهم رجب اولین روز اعتکاف، ولادت باسعادت امیرالمؤمنین(ع) را داریم و آخرین روز اعتکاف هم که پانزدهم ماه رجب است ، وفات حضرت زینب(س) است، کسانی که حاجتهای مهمی دارند و گره ای در کار و زندگی شان افتاده است که هر چه تلاش می کنند، نمی تواند این گره را باز کنند،این سه روز فرصت مناسبی است . خصوصاً انجام اعمال ام داوود در حال روزه، اثر بسیار در اجابت دعا دارد.
امام صادق (ع) و تعليم عمل امّ داوود:
يكى از نوادههاى اميرالمؤمنين (صلوات الله عليه )سيّدى است بنام داود ، او را مادرى بود بنام ام خالد بربريّه، ام خالد مادر رضاعى امام صادق (ع) است كه به آن حضرت از شير داوود داده است. لذدا داوود و آن حضرت برادر بودند .منصور عباسى در زمان خلافت خويش، عبدالله بن الحسن را زندان كرد و دو پسرش محمد و ابراهيم را كشت، در اين ميان داود بن الحسن نيز در مدينه بازداشت و به بغداد فرستاده شد.مادرش ام خالد گويد: حبس داود طول كشيد، مطلقاً از او خبرى نداشتم، من پيوسته دعا كرده و به درگاه خدا ناله مىنمودم و از دوستان و آشنايان نيز مىخواستم كه دعا كنند ولى اثرى ديده نمى شد.
روزى به محضر امام صادق (ع) براى عيادت آن حضرت داخل شدم، فرمودند: اى مادر داوود! از داوود چه خبر؟ گفتم: مولاى من! داوود كجا من كجا؟ مدت زمانى است كه از من جدا شده و در عراق زندانى است، فرمود: چرا غفلت مىكنى از دعاى استفتاح، آن دعايى است كه درهاى آسمان براى آن باز مىشود، صاحبش فىالفور مورد اجابت مىگردد، براى صاحب اين دعا پاداشى جز بهشت نيست .گفتم: اى فرزند راستگويان! آن كدام است؟ فرمود: اى مادر داوود! ماه بزرگ رجب كه از ماههاى حرام است نزديك شده در آن ماه دعا مورد اجابت است و آن «شهر اللّه الأَصَمّ» است، روزهاى سيزده و چهارده و پانزده آن را روزه بگير و حضرت یک سری از اعمال و نمازها را به ایشان آموختند تا انجام دهد.ام داوود می گويد: آنچه را كه امام فرمود نوشتم و به خانه برگشتم، آنگاه ماه رجب داخل شد، من مانند آنچه امام فرموده بود عمل كردم و در همان شب به خواب رفتم، محمد رسول خدا (ص) و همه انبياء و ملائكه را كه صلوات فرستاده بودم در خواب ديدم، حضرت مىفرمود: اى ام داوود! بشارتت باد كه همه آنهايى كه مىبينى براى تو شفاعت مىكنند و مژده مىدهند كه به حاجتت خواهى رسيد، خدا تو را و فرزندت را حفظ كرد و به تو برخواهد گردانيد.گويد: از خواب بيدار شدم، مقدارى كه مسافر بتواند از بغداد به مدينه آيد طول كشيد كه ديدم پسرم داوود آمد، از حالش پرسيدم، گفت: من در تنگترين زندان و سنگينترين زنجير محبوس بودم... شبى در خواب ديدم گويى زمين ميان من و تو فشرده شد تو را در روى حصيرى ديدم كه صلوات مىگفتى. در اطراف تو مردانى بودند كه سرهاى آنها در آسمان و پاهاى آنها در زمين بود و در اطراف تو خدا را تسبيح مىگفتند.يكى از آنها كه نيكو منظر و پاكيزه لباس و خوشبوى بود، خيال كردم جدّم رسول الله (ص) است به من فرمود: اى فرزند پيرزن نيكوكار، بشارت باد تو را كه خدا دعاى او را درباره تو اجابت فرمود.من بيدار شده، خود را در كنار مأموران ؛ منصور را در زندان ديدم، در دل شب مرا پيش او بردند، دستور داد زنجير از من باز كردند، ده هزار درهم به من دادند و بر يك اسب نجيبى سوار كرده و با سرعت به مدينه آوردند.ام داوود گويد: داوود را به محضر امام صادق (ع) بردم، حضرت فرمود: منصور اميرالمؤمنين (ع) را در خواب ديد، حضرت به او فرمود: فرزندم داوود را راها كن وگرنه تو را به اين آتش خواهم انداخت و ديد زير پايش آتش است ،چون از خواب بيدار شد از كرده خويش پيشيمان گشته و تو را آزاد كرد.(3)
اثرات اعتکاف:
این عظمت اعتکاف است، برادران و خواهران هر کسی حاجتی دارد و گره ای توی کارش است و گشایش پیدا نمی کند یکی از راهای رفع آن گرفتاری، اعتکاف است. البته اعتکاف اثرات بسیار زیادی دارد که مهمترین اثرش این است که همه گناهان ار می ریزد مانند روزی که از مادر متولد شده است. هیچ عبادتی مانند اعتکاف کام دل و روح انسان را شیرین نمی کند، این صحبت من را فقط کسانی که به این مراسم رفته اند و با چشم و دل طعم آن را چشیده اند، درک می کنند. سه روز در جمع بهترین بندگان خدا و در مسجد(از بهترین مکانهای روی زمین) ، صبح و شب به عبادت خدا پرداختن؛ بسیار شیرین است و انسان را مانند باتری ، تا یک سال شارژ می کند .شما می توانید در این امر خیر شریک باشید و به سازمان تبلیغات مراجعه کنید و بگویید بخشی از هزینه های اعتکاف را حاضرید بپردازید و یا اگر می خواهید فرزند خود را عقیقه کنید، می توانید با سازمان تبلیغات هماهنگ کنیدو یک شب افطار معتکفین را بدهید .
قبل از ادامه دادن بحث تفسیر خطبه همام نهج البلاغه ، متن این خطبه را می خوانیم:
بسم الله الرحمن الرحيم
( رُوِىَ اَنَّ صاحِباً لاَِميرِالْمُوْمِنينَ عَلَيْهِ السَّلامُ يُقالُ لَهُ هَمّامٌ، كانَ رَجُلاً عابِداً، فَقالَ لَهُ: يا اَميرَ الْمُوْمِنينَ صِفْ لِىَ الْمُتَّقينَ حَتّى كَاَنّى اَنْظُرُ اِلَيْهِمْ. فَتَثاقَلَ عَلَيْهِ السَّلامُ عَنْ جَوابِهِ ثُمَّ قالَ: يا هَمّامُ: اِتَّقِ اللّهَ وَ اَحْسِنْ فـَ «اِنَّ اللّهَ مَعَ الَّذينَ اتَّقَوْا وَالَّذينَ هُمْ مُحْسِنُونَ». فَلَمْ يَقْنَعْ هَمّامٌ بِهذَا الْقَوْلِ حَتّى عَزَمَ عَلَيْهِ. فَحَمِدَ اللّهَ وَ اَثْنى عَلَيْهِ وَ صَلّى عَلَى النَّبِىِّ صَلَّى اللّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ ثُمَّ قالَ) : اَمّا بَعْدُ، فَاِنَّ اللّهَ سُبْحانَهُ وَ تَعالى خَلَقَ الْخَلْقَ حينَ خَلَقَهُمْ غَنِيّاً عَنْ طاعَتِهِمْ، آمِناً مِنْ مَعْصِيَتِهِمْ، لاَِنَّهُ لاتَضُرُّهُ مَعْصِيَةُ مَنْ عَصاهُ، وَ لاتَنْفَعُهُ طاعَةُ مَنْ اَطاعَهُ. فَقَسَمَ بَيْنَهُمْ مَعايِشَهُمْ، وَ وَضَعَهُمْ مِنَ الدُّنْيا مَواضِعَهُمْ. فَالْمُتَّقُونَ فيها هُمْ اَهْلُ الْفَضائِلِ، مَنْطِقُهُمُ الصَّوابُ، وَ مَلْبَسُهُمُ الاِْقْتِصادُ، وَ مَشْيُهُمُ التَّواضُعُ.
در ادامه بحث تفسیر خطبه همام نهج البلاغه به این فراز رسیدیم که « فَالْمُتَّقُونَ فيها هُمْ اَهْلُ الْفَضائِلِ » پرهيزكاران در اين دنيا اهل فضائل و ارزش ها هستند. یکی از این ارزشهایی که این انسانهای متقی دارند این است که « مَنْطِقُهُمُ الصَّوابُ » گفتارشان صواب است. که از نظر امیرالمومنین اولین ارزش و مهمترین ارزش است. منطق یعنی نطق کردن و صحبت کردن. حرف زدن انسانهای با تقوا صواب است یعنی درست و صحیح است . مهمترین وبالاترین نعمتی که خداوند تبارک و تعالی به ما انسانها بعد از خلقتمان عنایت کرده است، صحبت کردن است : « خَلَقَ الاْءِنسَانَ، عَلَّمَهُ الْبَیانَ» (4)انسان را آفرید، و به او بیان و نطق را تعلیم داد. جلسه گذشته خدمتتان عرض کردم که هر مقدار نعمت مهمتر باشد خطر کنارش هم بیشتر خواهد بود، نعمت بیان ، مانند قله کوه است که هر چه قله کوه برافراشته تر باشد در کنارش دره هم عمیق تر است .. کلید همه خوبیها و بدیها زبان است .
بهترین وبدترین عضو بدن انسان:
روزى مولاى لقمان از او خواست تا بهترین عضو گوسفند را برایش بیاورد. لقمان زبان گوسفند را آورد. روز دیگر گفت: بدترین عضو آن را بیاور. لقمان باز هم زبان گوسفند را آورد. چون مولایش دلیل این كار را پرسید، لقمان گفت: اگر زبان در راه حقّ حركت كند و سخنبگوید، بهترین عضو بدن است وگرنه بدترین عضو خواهد بود.(5) همچنین در روایتی که جلسه قبل از پیامبرخدا(ص) خدمتتان عرض کردم ،حضرت می فرماید: « يُعَذِّبُ اللَّهُ اللِّسَانَ بِعَذَابٍ لَا يُعَذِّبُ بِهِ شَيْئاً مِنَ الْجَوَارِحِ » خداوند! زبان را عذابى دهد كه هيچ يك از اعضاى ديگر را چنان عذابى ندهد. چنان این زبان در روز قیامت او را مورد تعرض وعذاب الهی قرار می دهد که هیچ یک از اعضاء وجوارح چنین عذاب نمی شوند « فَيَقُولُ أَيْ رَبِّ » زبان گويد: اى پروردگار! «عَذَّبْتَنِي بِعَذَابٍ لَمْ تُعَذِّبْ بِهِ شَيْئاً » مرا عذابى دادى كه هيچ چيز را چنان عذاب ندادى! (در موضوعات مهمه ی اصطلاحات فقه ، سه موضوع داریم که از همه مهمتر است : اعراض ( آبرو ا) ، دماء (خون ) و اموال؛ آبروی آدمها احترام دارد ما حق نداریم آبروی کسی را ببریم و یا خون کسی را بریزیم واموال آنها را غارت کنیم. « فَيُقَالُ لَهُ » خداوند در پاسخ زبان می فرماید: «خَرَجَتْ مِنْكَ كَلِمَةٌ » سخنى از تو بيرون آمد «فَبَلَغَتْ مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَ مَغَارِبَهَا » و به شرق و غرب زمين رسيد «فَسُفِكَ بِهَا الدَّمُ الْحَرَامُ» و به واسطه آن خونى بناحقّ ريخته شد« وَ انْتُهِبَ بِهَا الْمَالُ الْحَرَامُ» و مالى به غارت رفت « وَ انْتُهِكَ بِهَا الْفَرْجُ الْحَرَامُ» و ناموسى هتك شد (6)؛
یعنی این نعمت والای زبان در کنارش این خطرات را هم دارد. زبان هم می تواند ابزار گناه شود و هم می تواند ابزار خیر شود و همیشه در اختیار انسان است. ولی برای اعضای دیگر ، ابزار گناه کردن ، تا این اندازه در اختیار انسان نیست. مثلاً برای قتل باید برنامه ریزی شود و حساب شده باشد ولی اگر بخواهیم با حرف یا غیبتی آبروی کسی را ببریم بلافاصله می توانیم این کار را انجام بدهیم. گناه زبان نه خرج دارد ونه زحمت. از دیگر عوامل آسان گناه کردن با زبان این است که زبان وسیله ای است که در اختیار همه هست و همچنین قبح گناه آن ریخته شده است. مثلاً کسی حاضر نیست برهنه و عریان از خانه بیرون برود ولی غیبت کردن و آبروی کسی را بردن و دورغ قبحی ندارد. در حالیکه به فرموده پيامبر خدا (ص): « الغِيبَةُ أشَدُّ مِن الزِّنا...»(7) غيبتكردن بدتر از زناست.
خطرات زبان از بیان امام باقر(ع):
همچنین در روایتی از داریم که امام باقر عليه السلام می فرمایند: « اِنَّ اللّه عَزَّوَجَلَّ لِلشَّرِّ اَقفالاً » به راستى كه خداوند عزوجل براى شر قفل هايى گذارد «وَ جَعَلَ مَفاتيحَ تِلكَ الاَقفالِ الشَّرابَ » و كليد آن قفل ها را شراب قرار داد «وَالكَذِبُ شَرٌّ مِنَ الشَّرابِ» و دروغ از شراب بدتر است (8). هیچ زن و مرد مؤمنی حاضر نیست تا شراب بخورد ولی خیلی راحت دروغ می گوید در حالیکه این دورغ از شراب هم بدتر است. گناهان دیگر را بخاطر قبح آن گناه در جامعه کمتر انجام می دهیم ولی یکی از علتهای خطرهای زبانی این است که قبحش ریخته شده است و دیگر اینکه گناه زبان تنوع دارد : غیبت ، تهمت، دروغ و ... ولی گناهان دیگر تنوعش کم است. بزرگان نزدیک به دویست گناه را مستقیم و غیر مستقیم به زبان نسبت داده اند و عمده گناهان کبیره از زبان جاری می شود که سی گناه کبیره شمرده اند که به زبان مربوط می شود. برای همین امیرالمؤمنین(ع) در بیان اولین ویژگی از انسانهای متقین می گوید : صحبت کردنشان درست و صحیح است زیرا عمده گناهان از زبان است.
راه در امان ماندن از گناه زبان:
چند کلامی را هم در باب درمان این آفت عرض کنم. برای در امان ماندن از شر این گناهان بزرگ زبان چه باید انجام بدهیم؟ در روایتی از امیرالمؤمنین(ع) داریم که كسي كه سخن بسيار بگويد خطا و لغزش او فراوان مي شود (9)وبه قول قدیمی ها آدم پُرگو خطاگو می شود. سکوت یکی از راهای درمان است که انسان بی جهت صحبت نکند. امام باقر علیه السلام می فرماید: «لایَسلَمُ أحَدٌ مِنَ الذُّنوبِ حَتَّی یَخزُنَ لِسانَهُ»؛ هیچکس تا زبانش را نگه ندارد از گناهان در امان نیست.(10)
گر نداری معرفت، خاموش بنشین، دم نزن
پسته بی مغز اگر لب واکند رسوا شود
زیاد گویی مانع پیشرفت:
داریم که اگر زیاده گویی در کلام تان نبوید ، آنچه که من می دیدم و می شنیدم شما هم می دیدید و می شنیدید. عمده پیشرفت نکردن های ما از زیاد حرف زدن است، پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «در دروغگو بودن فرد همین بس که هرچه را شنید، نقل کند.»(11) از کلمات مولى على (ع) داریم: « اِذا تَمَ العَقل نَقصُ الكَلام » (12) عقل زمانى كه كامل شد، كلام كم مى شود، يعنى رابطه مستقيم بين كمال عقل و بين قِلَت كلام است، عقل و كلام مثل دو كفه ترازويند، كه: هر چه عقل بالاتر رود، كلام پائين تر مى آيد، پس روى معيارى كه على (ع) ارائه مى دهند، كاملترين افراد از حيث عقل كم حرف ترين آنها است. سكوت، نشانه پختگى و آبديده شدن فرد است، و چه خوش سروده:
اين ديگ زخامى است كه در جوش و خروش است
گر پخته شد و لذت دم ديد، خموش است
راه دوم این است که انسان اول فکر کند بعد صحبت کند.پس اول تفکر بعد تلفظ !
سوم اینکه تمامی حرفها و صحبت های ما توسط ملائک الهی ضبط می شود و در قیامت نیز همه اعضای بدن ، زمین و دیوار همه شهادت می دهند. به تعبیر زیبای امیرالمؤمنین(ع) : « راز تو اسیر توست، اگر آشکارش ساختی، تو اسیر آن شده ای» (13).
مراقبت از زبان از دیدگاه رسول خدا(ص):
روایت شده که معاذ بن جبل به رسول خدا (صلی الله علیه و آله ) عرض کرد: مرا سفارش فرما، فرمودند: خدا را بپرست به طوری که گویا او را می بینی و خود را در شمار مردگان حساب کن و اگر خواهی تو را از چیزی مهم تر از تمام اینها خبر دهم و با دست خود به زبانش اشاره کرد.
از این جهت است که مولا امیرالمؤمنین در بیان اولین ویژگی از انسانهای متقین می فرماید: صحبت کردن آنها درست و صحیح است . ان شاءالله ادامه بحث در جلسه آینده ،صلواتی مرحمت بفرمایید.
والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته
پی نوشت:
1- حر عاملی، وسائل الشیعه، ج 7، ص 397، روایت 2
2- سوره بقره،آیه 125
3- بحارالانوار، ج 95 ص 398 - 406.
4- سوره الرحمن، آیه 3
5- تفسیر كشّاف.
6- الكافي ج : 2 ص : 115
7- الترغيب والترهيب : 3 / 511 / 24 منتخب ميزان الحكمة : 436
8- كافى، ج 2، ص 338، ح 3
9- نهج البلاغه، كلمات قصار 349
10- تحف العقول ص 298 - بحارالانوار(ط-بیروـ) ج75، ص178
11- رواه مسلم 1/ 10 فی المقدمة، باب النهی عن الحدیث بکل ما سمع، وأبو داود رقم (4992) فی الأدب، باب فی التشدید فی الکذب
12- نهج البلاغه كلمات قصار كلمه 68
13 - خطرات و آفات زبان، فیض کاشانی ،ص 266
|
|
| چاپ این نسخه درجه: 0.00 چند مرتبه به این پست امتیاز داده اند: 0 مرتبه |
