مطالب

حضور و سخنرانی امام جمعه محترم در آیین تجلیل از خبرنگاران زرندی

ارسال شده توسط: عرب	بازدید شده: 458 مرتبه
دسته: سخنرانی	تاریخ: 1398.05.19
امام جمعه زرند در مراسم تجلیل از خبرنگاران شهرستان زرند که در مورخه 98/05/17 در تالار فرهنگیان زرند برگزار شد با گرامیداشت یاد و خاطر شهید صارمی و تبریک 17 مرداد روز خبرنگار، خبرنگاری را شغلی مهم دانست و گفت: خبرنگاران علمداران دل‌های مردم هستند و بیشترین نفع را برای جامعه دارند. [b]سخنرانی حجت الاسلام والمسلمین ابراهیمی در مراسم تجلیل از خبرنگاران مورخه98/05/17 [justify] الحمدلله ، الصلاة والسلام علی رسول الله وعلی آله آل الله. السلام علیک یا صاحب الزمان(عج)؛ قال رسول الله (ص) : « خَيرُ النّاسِ أنفَعُهُم لِلنّاسِ » (1) خدمت همه شما مهمانان عزیز خوش آمد عرض می کنم، از حضور جناب آقای رشیدی و فرماندار محترم و نماینده عزیز و زحمتکش، دادستان محترم ، حجه الاسلام قاسمی نیز تقدیر و تشکر می کنم . روز خبرنگاران را هم تبریک عرض می کنم ،همین طور تسلیت و تبریک دارم به مناست شهید صارمی و دیپلمات های ما در افغانستان که به دست گروه جاهل در واقع به دست امریکایی ها و طالبان به شهادت رسیدند. بهترین مردم از منظر رسول خدا(ص) روایتی که خدمتتان عرض کردم از پیامبر (ص) بود که فرمودند: « خیر النّاس أنفعهم للنّاس » بهترین مردم کسى است که براى مردم سودمندتر باشد(1). و باز درجایی دیگر می فرمایند : « اَلْخَلْقُ كُلُّهُمْ عِيَالُ اَللَّهِ» بندگان عیال خدا هستند « فَأَحَبُّهُمْ إِلَى اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْفَعُهُمْ لِعِيَالِهِ» محبوب ترین مردم کسی است که نفعش برای مردم بیشتر باشد.(2) خبرنگاران علمداران دلهای مردم: از جمله اقشاری که می توانند نفع و ضرر زیادی بر جامعه بشری داشته باشند، رسانه ها و خبرنگاران هستند که نقش مهمی بر افکار و دل جامعه انسانی دارند ، به تعبیر بنده خبرنگاران در واقع علمداران دلهای مردم هستند، خبرنگار و رسانه در واقع علمدار هستند. باتوجه به اینکه اهداف رسانه و خبر درجوامع فرق می کند ما در جامعه ایران اسلامی زندگی می کنیم بنابراین رسانه و خبر باید برپایه اهداف جامعه اسلامی ترسیم شود در جوامع غربی هر گروه بر اساس نفع خودش اطلاع رسانی می کند ولی معیار خبر و اطلاع رسانی در جامعه ایران اسلامی باید بر مبنای آموزه های دینی و الهی باشد برمبنای هدایت انسانها باید باشد بر مبنای حل مشکلات جامعه باشد. اصول خبرنگاری در قرآن صداقت در خبر: پس اگر بنا شد رسانه و اخبار و اطلاعات و خبرنگاری براساس آموزه های دینی شکل بگیرد ،اولین اصل بر صداقت خبر است اینکه حقیقت را بگوییم ، بر اساس واقع گویی و واقع گرایی باشد . در قرآن خدای تبارک و تعالی اهل کتاب را مذمت می کند: « يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لِمَ تَلْبِسُونَ الْحَقَّ بِالْبَاطِلِ وَتَكْتُمُونَ الْحَقَّ وَأَنتُمْ تَعْلَمُونَ» (3) ای اهل کتاب ،چرا حق را به باطل می پوشانید؟ حق و باطل را مشبه می کنید و حق را کتمان می کنید. لبس را در لغت به معنای باطل را پوشش حق جلوه دادن است ، باطل را بزک کنید و چهره حق بدهید و یا برعکس حقی را باطل جلوه دادن است . بنابراین اولین اصل در نقل یک خبر باید صداقت و حق گویی باشد . مستند و موثق بودن خبر: دومین اصل این است که خبر موثق و مستند باشد ،خبر مجهول را نباید نقل کرد بلکه باید مستند و منبع داشته باشد، آیه آن هم این است: « يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا إِنْ جاءَکُمْ فاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَيَّنُوا »(4) ای کسانی که ایمان آورده اید ، اگر فاسقی برای شما خبری آورد بررسی و تحقیق کنید. مفید بودن خبر: سومین نکته این است که خبری که خبرنگار می دهد مفید باشد و فایده داشته باشد و فقط جهت سرگرمی نباشد و لهو نباشد بنابراین خبر باید آموزنده و هدایت گر باشد. حال که ما در جامعه اسلامی خبرنگاری می کنیم، باید معیارها را بدانیم .قرآن می گوید اخباری را که نقل می کنید: « احسن القصص» باشد ،خبری دهید که بهترین باشد. خبرنگار مراقب اخبار منتشره خود باشد: نکته بعدی اینکه خبرنگار نباید اخبار ساخته شده توسط بنگاههای خبری را پخش کند همه باید مراقب باشیم، دشمن اخبارهای زیادی را پخش می کند یک خبرنگار حق ندارد خبر دروغی را که دشمن تولید کرده است را پخش کند. آیه آن هم این است : « وَإِذَا جَاءَهُمْ أَمْرٌ مِنَ الْأَمْنِ أَوِ الْخَوْفِ أَذَاعُوا بِهِ» و چون از ناحیه کفارخبری می رسد که مردم را می ترساند و ناامنی و تشویش ایجاد می کند حق ندارند آن خبر را بدون اینکه تحقیق و بررسی کنند منتشر بکنند بلکه باید عده ای خبره بنشینند و تشخیص بدهند که این خبر درست است یا نه « وَ لَوْ رَدُّوهُ إِلَي الرَّسُولِ وَ إِلي‏ أُولِي الْأَمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ الَّذينَ يَسْتَنْبِطُونَهُ مِنْهُمْ» پس اگر این اخباری که از کفر به ما رسیده است را نمی دانید راست یا دروغ است ،از پیامبر سوال کنید یا از کسانی که اولی الامر و مسئول شما هستند آنها می تواند استنباط کنند که منبع این خبر و اصل و فرع آن درست است یانه. « وَ لَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْکُمْ وَ رَحْمَتُهُ لاَتَّبَعْتُمُ الشَّيْطانَ إِلاَّ قَليلاً» اگر لطف خدا شامل حال شما نبود شما تابع شیطان می شدید(5). لطف خدا این است که می فرماید: منبع خبر رابررسی کنید و از کسانی که وارد و خبرشناس هستند و در این زمینه کار کردند و تشخیص می دهند استفاده کنید ، والِّا به صرف اینکه گفته ای از طرف کفار را پخش کنید در واقع متابعت از کفر و شیطان محسوب می شود که این هشدار قرآن است که اخباری را که از طرف دشمنان پخش می شود را توجه نکنید که بسیار خسارت بار است، نکته بعدی این است که این خبر چه بسا هشدار دهنده است و مسئله و مشکلی در پیش است و او که شم خبری دارد نمی تواند سکوت کند آیه اش هم این است:« وَ جاءَ رَجُلٌ مِنْ أَقْصَي الْمَدينَةِ يَسْعي‏ قالَ يا مُوسي‏ إِنَّ الْمَلَأَ يَأْتَمِرُونَ بِکَ لِيَقْتُلُوکَ فَاخْرُجْ إِنِّي لَکَ مِنَ النَّاصِحينَ » (6) فرعونیان قصد داشتند موسی(ع) را دستگیر و به قتل برسانند، یک نفر این خبر را شنید بالافاصله به موسی خبر را رساند و گفت : اى موسى، سران فرعونى درباره تو به مشورت نشسته اند تا تو را به قتل برسانند، پس از این شهر بیرون شو که من خیرخواه توام. نقشه ابوبکر وعمر برای کشتن امیرالمومنین(ع): همین آیه جای دیگر هم خوانده شد: وقتی امیرالمومنین در مسجد مدینه خطبه ای خواندندو خلفای غاصب را رسوا کردند و حقانیت حضرت زهرا در بحث فدک اثبات کردند، ابوبکر دنبال عمر فرستاد. ابوبکر به عمر گفت: دیدی امروز علی علیه السلام با ما چه کرد! به خدا اگر بخواهد چنین کند، خلافت ما را تباه می‏کند؛ چه کنیم؟! عمر گفت:«نظر من این است که فرمان بدهی تا او را بکشند.» ابوبکر گفت:« چه کسی می‏تواند او را بکشد؟»عمر گفت:«خالدبن ولید.» رفتند و جریان را به خالد گفتند، او هم قبول کرد. ابوبکر گفت: علی که به مسجد می‏آید، در موقع نماز در کنارش بنشین. وقتی سلام نماز را دادم، گردن علی علیه السلام را بزن. اسماء بنت عمیس که در آن زمان همسر ابوبکر و بانوى صالحه اى بود ( اسما در واقع زن برادر حضرت علی بود وقتی شوهرش به شهادت رسید با ابوبکر ازدواج کرد وپسری را به دنیا آورد به نام محمد که محمد بن ابی بکر از اسما است ولی تربیت شده حضرت علی است، اسما بعد از ابوبکر زن حضرت امیر شد و فرزندش درخانه علی بزرگ شد برای همین است که محمد بن ابی بکر از شیعیان مخلص امیرالمومنین شد. ) اسما ء از توطئه قتل امیرالمومنین در خانه ى ابوبكر صورت گرفت آگاه شد. لذا خدمتكار خود را فرستاد و گفت: نزد فاطمه برو و به او سلام برسان و آنگاه كه از در وارد مى شوى اين آيه را (به كنايه) بخوان: «إِنَّ الْمَلَأَ يَأْتَمِرونَ بِكَ لِيَقْتُلُوكَ فَاخْرُجْ إِنّى لَكَ مِنَ النَّاصِحينَ » مَلَأَ در زبان عرب به معنای چشم پر کن است ،یعنی این قدر وضع اینها خوب است که وقتی خبری می شود، چشم آنها پر می شود. معنای آیه: «اين گروه توطئه مى كنند كه تو را بكشند. خارج شو كه من خيرخواه تو هستم». همچنين اسماء به خادمه اش گفت: اگر با خواندن آيه منظور تو را متوجه نشدند آن را تكرار كن. خادمه آمد و وارد شد و گفت: خانم من مى گويد: «اى دختر پيامبر حالت چگونه است؟ إنّ الملأ يأتمرون بك ليقتلوك...»! وقتى خادمه خواست بيرون برود بار ديگر آيه را خواند. اميرالمؤمنين عليه السلام به او فرمود: به اسماء سلام برسان و بگو: «خداوند عزوجل بين آنان و تصميمى كه دارند مانع خواهد شد انشاء اللَّه»!سپس حضرت به مسجد رفت. خالد کنار امام آمد و نماز شروع شد. همه به نماز ایستادند. همین که ابوبکر برای تشهد آخر نشست، از گفته خودش پشیمان شد و ترس او را گرفت که اگر خالد موفق به کشتن علی نشود، مردم شورش خواهند کرد و حکومت من به خطر می افتد. بنابراین همینطور نشسته بود و فکر می‏کرد و جرات نداشت سلام نماز را بگوید. مردم خیال کردند ابوبکر به اشتباه افتاده. ناگهان ابوبکر با صدای بلند گفت: « يا خالد! لا تفعل ما أمرتک به » ای خالد آنچه را که گفتم انجام نده، السلام علیکم و رحمه الله و برکاته!امیرالمؤمنین رو کرد به خالد و فرمود:« ابوبکر تو را به چه کاری امر کرده بود؟» خالد گفت: «فرمان داده بود گردنت را بزنم.» امام فرمود:«این کار را می‏کردی؟» خالد گفت: به خدا قسم اگر نگفته بود « انجام نده » تو را کشته بودم. امام فرمود:«دروغ می‏گویی.(تو قدرت انجام این کار را نداشتی) به خدا اگر حکم الهی نبود، می فهمیدی که کدام دسته- من و شیعیانم ـ یا ابوبکر و پیروانش ضعیف‏تریم.» بعد با دو انگشت مبارک، گلوی خالد را گرفت و فشار داد.خالد نعره بلندی کشید؛ به طوری که مردم ترسیدند. خالد قدرت حرف زدن نداشت. بالاخره ابوبکر دست به دامان عباس، عموی امیرالمؤمنین، شد.عباس جلو آمد و شفاعت کرد. امیرالمومنین هم خالد را رها کرد.پس حضرت رو به عمر كرده و يقه او را گرفته و فرمودند : اي فرزند صهاك ؛ اگر نبود پيماني كه رسول خدا صلي الله عليه وآله از من گرفتند ، و نيز اگر نبود دستورات خداوند كه از قبل آمده است ، مي دانستي كه كداميك از ما ياوران ناتوان تري دارد و نيروي كمتري دارد ؛ و سپس به منزل خود وارد شدند .(7)منظور سر این آیه بود که خبر باید هشدار دهنده باشد، اگر قرار است اتفاقی بیفتد بالافاصله خبرنگار و رسانه ، مردم را در جریان بگذارد . خبر باید آموزنده باشد و بدآموز نباشد . استفاده از الفاظ محترمانه در خبر: در خبر باید از الفاظ محترمانه و مودبانه استفاده شود، آیه آن هم این است: «وَ لا تَسُبُّوا الَّذينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ» به مقدسات دشمن دشنام ندهید اگر این کار را کردید «فَيَسُبُّوا اللَّهَ »آنها نیز از روی عداوت و نادانی به خدا دشنام دهند.(8) بنابراین در گزارش خبر باید به مقدسات دشمن احترام بگذارید و از الفاظ مودبانه و محترمانه استفاده کنید ، این آیه در واقع ادب در مقابل مخالف را گوشزد می کند. استفاده از القاب زشت در خبر ممنوع: از اصول دیگر خبرگزاری خودداری از تجسس و ورود به حریم خصوصی افراد می باشد :« يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضًا » اى كسانى كه ايمان آورده‏ ايد از بسيارى از گمانها بپرهيزيد كه پاره‏ اى از گمانها گناه است و جاسوسى مكنيد و بعضى از شما غيبت بعضى نكند (9) در خبر بدگویی و غیبت ، تحقیر و مسخره کردن و استفاده از القاب زشت نباشد. وضوح در کلام بسیار مهم است ، خبر باید واضح و بلیغ باشد. گزیده گویی باشد، زواید و هجو نباشد.نقل شده است که هارون قصد داشت تا مأمون را جانشین خودش بگذارد، یک نفر به او گفت: مأمون مادرش ایرانی است پس بهتر است امین را جانشین خود بگذاری که ریشه عرب دارد . هارون به مأمون و امین گفت تا هر کدام یک دستور حکومتی بنویسند ،امین یک صفحه طولانی نوشت ومامون همان را با دو سه خط کوتاه نوشت .هارون گفت: مامون برای حکومت شایستگی بیشتری دارد. بنابراین در خبر گزیده گویی بسیار مهم است . برجستگی نکات مهم در خبر : خبر باید بر نقش مهم و ارزشمند آن کلامی گفته شده باشد تکیه داشته باشد نکات مهم را برجسته کنید. چند وقت پیش خطبه ای را آقای زمانی برای ما کار کردند که وقتی آن را خواندم دیدم، دقیقا همان است که مقصود دل من بوده است و همان را برجسته کرده است ، آنچه مهم است را برجسته سازی و لنگر صحبت روی آن چیدن مهم است ، نه اینکه سراغ چیزهای کم ارزش و یا بی ارزش و بی فایده برویم. این چند نکته ای بود که درباب اصول خبرنگاری از منظر قران که خدمتتان عرض کردم. ارتباط خوب بین خبرنگاران و نهاد نمازجمعه صحبتهای شما را هم شنیدم، صحبت های بسیار خوبی شد تا مرد سخن نگفته باشد عیب وهنرش نهفته باشد. از صحبتها مشخص بود که دوستان اهل علم و اطلاع هستند که از همه تشکر می کنم و از اینکه خبرنگاران شهرستان خبرنگاران دانا و مطلعی هستند، خوشحالم، از اینکه ارتباط بسیار خوبی بین خبرنگاران و نهاد نماز جمعه است نیز تشکر می کنم، بالاخره گاه و بیگاه از خطبه ها در خبرهای خود استفاده می کنند و ارتباط خوبی با ستاد نماز جمعه و نهاد نماز جمعه دارند که من از همه شما عزیزان خبرنگار تشکر می کنم. انتظار داریم ان شاءالله این همکاری بیشتر شود. بکارگیری خبرنگاران در فولاد زرند: نکته بعدی این است که باتوجه به اینکه فولاد هنوز خوب جا پایش را محکم نکرده است، یک حق و حقوقی نسبت به خبرنگاران داشته باشد .ماتوقع داریم خبرنگار رابط بین مدیران و جامعه و مسئولین باشد ولی یک خبرنگار خرج زندگی خود را ازکجا باید تامین کند؟ اشاره کردند که کارخانه گل گهر سیرجان چکار می کند ، ما امروز در شهر خود،اصفهان کوچکی تشکیل داده ایم و چرخه فولاد در شهرستان در حال تکمیل است، الان وقتش است تا چند نفر از این خبرنگاران در آن مشغول به کار بشوند تا بتوانند زندگی خودشان را اداره بکنند . معیشت خبرنگار یک دغدغه است که باید تامین شود، جناب فرماندار چنانچه راهی داشته باشد، الان وقتش است که این کار انجام شود وگرنه بعد که جا پای فولاد محکم شد، نمی توان کاری کرد، الان مطالبه گری کنید وتعدادی از خبرنگاران ما در شرکت های تابعه در فولاد حقوق بگیرند تا بتوانند بهتر به جامعه خدمت کنند. خبرنگار باید جامع نگر باشد: نکته دیگر اینکه همانطور که خبرنگاران از تبعیض گله کردند و می گویند چرا تعدادی از خبرنگاران دعوت می شوند وتعدادی دعوت نمی شوند! البته صحت و سقم این مطلب را نمیدانم ولی اگر چنین باشد که تبعیض است و تبعیض همه جا بد است و این نقد را هم ما به خبرنگاران عزیز داریم که مثلا جلسه ای از مدیران تشکیل می شود و افراد زیادی هم صحبت میکنند ولی فقط یک مدیر برجسته می شود و عکس و صحبت آن در خبرگزاری انعکاس داده می شود و صحبتی از مدیران دیگر نمی شود و هیچ خبری از آنها گزارش نمی شود ، انگار اصلا در آن جلسه نبودند، این هم متقابلا کار خوبی نیست ، خبرنگار باید جامع نگر باشد و وقتی خبری را تنظیم می کند فقط یک مدیر را برجسته نکند که این کار تبعیض است وکار نابجایی است ودرست نیست. نکته دیگر اینکه ما نباید درنوشته ها چوب حراج به داشته های خودمان بزنیم. به عنوان مثال عرض میکنم ما همیشه نباید نیمه خالی لیوان را ببینیم بلکه نیمه پر آن را هم ببینیم. مثلا نسبت به فولاد می نویسند : فولاد برای سلامتی مضر است ، فولاد بیماری ام اس را در جامعه زیاد می کند، انتشار این خبر بجز تشویش اذهان چه کاری می تواند بکند؟ یا مثلا بنده در جلسه ای که با حضور یکی از مدیران کشوری برگزار شده بود ، شرکت داشتم وایشان اصلا نگفت فولاد برای سلامتی ضرر دارد ولی بالافاصله ما دیدیم که در فضای مجازی تیتر زدند فلانی اعلام کرد که فولاد مضر است و اگر مضر است چرا احداث شده است ؟ من در همه لحظات همراه آن مدیر بودم و اصلا چنین حرفی نزد، این واقعا جفاست که این حرف را ما چنان برجسته می کنیم و چوب حراج را به دانسته های خودمان بزنیم ، در آخر چه باقی می ماند؟ به نظر من این نقد نیست و تخریب است. همان طور که دوستان در صحبتهایشان اشاره کردند خبرنگار باید قوه تشخیص داشته باشد و صره را از ناصره تشخیص بدهد یعنی بد وخوب را از هم تشخیص دهد. در قدیم یک عده بودند که نقد می کردند یعنی سکه تقلبی و اصل را از هم را جدا می کردند . بنابراین به این رفتار نسبت به فولاد نقد نمی گویند بلکه تخریب است. البته من قصد دفاع از فولاد را ندادم ولی ببینید اگر امروززهمین فولاد در شهرستان نبود چه مصیبتی بر سر جامعه بار می آمد . فولاد هر ماه چند میلیارد تومان سرسفره زرندی ها می آید، آینده درخشان است و اگر در آینده چرخه فولاد در شهرستان تکمیل شود و کارخانه های پایین دستی احداث شود، به نظر من حتی یک نفر بیکار هم نمی ماند و ما باید نیروی کار از شهرستانهای دیگر بیاوریم. این خیلی عظمت دارد بله درکنار هر پیشرفتی ممکن است یک سری مسائل دیگر هم باشد نگاه ما نباید جزئی باشد، این را از خبرنگاران عزیز تقاضا می کنم خبری را که می نویسید، تخریب نباشد.مثلا صد خوبی دارد، دو بدی هم دارد .اول خوبی ها را بنویسید ، نقد و اشکال را هم بنوسید وراهکار هم ارائه بدهید، این می شود یک متن بسیار خوب واثرگذار. استقبال از نقد سازنده : بنده از اشکال و انتقاد استقبال می کنم، من خودم عقیده ام بر این است که نقد مانند شانه خالی جاده است ، مثلا در هر جاده ای شانه خالی درست کردند که اگر نباشد با هر اشتباهی راننده و ماشین از جاده پرت می شود و نابود می شود، این نقد باعث می شود خودش را اصلاح کند. دید ما نسبت به نقد این است ولی نقد باید عالمانه باشد و خوبی و بدی را با هم ببیند. نمونه ای از آن را خدمتتان عرض می کنم: روزی حضرت عیسی (ع) با حواریون از جایی می‏گذشت که به لاشه‏ی سگی برخورد کردند. عیسی (ع) درباره‏ی آن سگ مرده از آن‏ها نظر خواست. یکی گفت: «بوی تعفن از او خیزد.» دیگری گفت: «زود بگذریم که بیمار شویم.» عیسی (ع) گفت: «عجب دندان‏های سفید و زیبایی دارد! بنابراین در انتشار اخبار، خوبی را هم ببینید طوری نباشد تنها بدی را ببینید این یک نقص است . از حضور همه عزیزان خبرنگار هم تشکر می کنم .زمینه ای شد تا روز خبرنگار را به شما تبریک عرض کنیم و از زحمات شما تشکر می کنم. کارهای خوبی درشهرستان صورت گرفته و می گیرد که باید اطلاع رسانی کنید، وحدت وهمدلی نیاز شهرستان است ، این را مد نظر داشته باشید. ایجاد آرامش در شهرستان مهم است اگر می خواهید پیشرفت کنیم نیاز به آرامش داریم همیشه مدنظر داشته باشید. برمحمدوآل محمد صلوات پی نوشت: 1- نهج الفصاحه، ح 1500 2- تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة , جلد 16 , صفحه 344 3- سوره مبارکه آل عمران ،آیه 71 4- سوره مبارکه حجرات ،آیه 6 5- سوره مبارکه نساء،آیه83 6- سوره مبارکه قصص ،آیه 20 7- تفسير القمي: 2/ 158، 159، تفسير نور الثقلين: 4/188، الاحتجاج: 1/118 و126 وعنه في بحار الأنوار 29/127 ح 27، مدينة المعاجز: 3/152.الاصول الستّة عشر، أصل أبي سعيد عباد الصفري، ص 18، باختصار. علل الشرايع: 192، باب 151، العلّة التي من أجلها أمر خالد بن الوليد بقتل أمير المؤمنين. وحضر المسجد وصلي خلف أبي بكر. الاحتجاج: 1/1 8- سوره مبارکه انعام آیه 108 9- سوره حجرات آیه 12 10-به نقل ازکتاب حکایت‏ها و لطیفه‏ها، گردآورنده: شعبانعلی لامعی، جلد دوّم، چاپ اوّل، پاییز 77