السلام علیک یا صاحب الزمان(عج) ، یا بقیة الله یا اباصالح (ع)، ادرکنا و اغثنا.
خشنودی مولایمان صاحب الزمان(عج) ،سلامتی رهبر عزیز و بزرگوارمان ، شادی روح امام راحل عظیم الشأن، شادی ارواح طیبه شهدا ،شهدای والامقام بخش ، شهدای والامقامی که بستگانشان در این مراسم احیاء حضور دارند ، سلامتی خودتان و خانواده و فرزندانتان اجماعاً صلوات.
توفیقی شد تا در ایام شهادت مولایمان امیرالمومنین علی علیه السلام و در این شب مقدس که آخرین شب از لیالی قدر است به محضر شما برادران و خواهران مخصوصاً جوانان عزیز و برادر عزیز و ارجمند جناب حجت الاسلام والمسلمین حاج آقای پورخالقی هیئت امنای این مکان مقدس حضور پیدا کنم . خدای متعال را بر این نعمت بزرگ شکرگزارم؛ از جناب سرهنگ افضلی هم که بنده را همراهی کردند، تشکر می کنم .
شب قدر را قدر بدانیم:
امشب آخرین شب از شبهای قدر است، در روایتی از امام صادق(ع) آمده است که « قَلْبُ شَهْرِ رَمَضَانَ لَیلَةُ الْقَدْر» (1) قلب ماه رمضان، شب قدر است و پیامبر خدا حضرت محمد( صلی الله علیه و آله و سلم) نیز می فرماید : شب قدر، سَروَر شب‌هاست(2) شب بیست و سوم ماه رمضان، شب نزول قرآن و قلب ماه رمضان است و خیلی مهم است ؛ بالاترین برکت و رحمت خداوند نسبت به بندگان در چنین شبی نازل شده است، « إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةٍ مُبَارَكَةٍ » (3) ما قرآن را در شبی مبارک نازل کردیم، وقتی کاری را انجام می‌دهیم ، هر مقدار که ارزش آن برای ما مشخص باشد، قدر آن را بیشتر می دانیم و سعی می کنیم از لحظه لحظه ی آن استفاده کنیم .خدای تبارک و تعالی می فرماید: « لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ »(4) شب قدر از هزار ماه بالاتر است، خدا رحمت کند ،حاج آقای ضیاءالدینی، روحانی که در زرند بین دو نماز فوت کرد ، او اصلاً باور می کرد که امشب را نبیند ،واقعا انسان نمی داند آیا شب قدر دیگری را در آینده درک خواهد کرد یا خیر! خدای تبارک و تعالی بالاترین لطف را در حق ما بندگان انجام داده است، « لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ » شب قدر از هزار ماه بالاتر است، یعنی عمر ۸۰ ساله ما یک طرف ترازو، شب قدر هم یک طرف؛ اسباب خوشبختی و سعادت در چنین شبی فراهم می شود، آن را از دست ندهید .امشب ثواب یک الله اکبر گفتن معادل ثواب ۸۰ سال الله اکبرگفتن است، دو رکعت نماز در شب قدر مانند نماز خواندن در هشتاد سال است.
شب قدر،شب تعیین سرنوشت:
در این شب فرشتگان به فرماندهی روح که اعظم ملائکه است ،به دستور خدای تبارک و تعالی به زمین می آیند و پرونده اعمال ما را به دست حضرت بقیه الله الاعظم ارواحنا فداه تقدیم کنند و امضای امام زمان پای خواسته من و شما قرار می گیرد؛ الحمدلله همه شما آگاه به این مسائل هستید و بنده از باب تذکر عرض می کنم مانند این است که انسان پرونده ای در دادگاه داشته باشد، قاضی دادگاه پرونده را به دست ما بدهد و بگوید هر گونه که می خواهید آن را بنویسید و ما باید مشخص کنیم که سال آینده می‌خواهیم چه کار کنیم و از خداوند چه درخواستی داریم ، ما باید پرونده خود را بنویسیم و از خداوند سعادت خوشبختی و سعادت خود و فرزندانمان و سعادت مملکت و در رأس حوائج، فرج امام زمان(عج) را بخواهیم.
اهمیت شب قدر در احادیث و روایات:
چند روایت را در مورد ارزش شبهای قدر و جمله ای از وصایای حضرت امیرالمومنین علی علیه السلام یادداشت کردم که خدمت شما خواهران و برادران عرض می کنم:
پيامبر خدا(ص) می فرماید: « مَن قامَ لَيلَةَ القَدرِ إيمانا وَ احتِسابا ، غُفِرلَهُ ما تَقَدَّمَ مِن ذَنبِهِ » (5) هر کس از روی ایمان و جلب رضایت پروردگار، شب قدر را بیدار بماند و آن را به عبادت بگذراند، تمام گناهان گذشته آمرزیده می شود. این نشانه ظرفیت بالای شب قدر است ،گذشته را مرور کنیم و خطاهایی که هیچ وقت بخشیده نشده است ، در شب قدر از انسان بخشیده می شود. خیلی مهم است زمان مناسبی است تا بار سنگین خود را سبک کنیم، به جز شب قدر چه زمان دیگری می‌توانیم این کار را انجام بدهیم.
در روایتی دیگر پیامبرخدا(ص) می فرماید: « مَنْ اَحْیا لَیْلَةَ الْقَدْرِ حُوِّلَ عَنْهُ الْعَذابُ اِلَى السَّنَةِ الْقابِلَةِ »(6) کسى که شب قدر را زنده بدارد، عذاب تا سال آینده از او روى می گرداند. متاسفانه برخی افراد هستند که شب قدر را در خواب می‌گذرانند، شب قدر با دیگر شب ها برای او فرقی ندارد ولی کسی که شب قدر را بیدار بماند و آن را با یاد و نام خداوند زنده دارد،سعادتمند است، همه ما مانند شاخه هستیم که وصل به درخت توحید هستیم ، تا زمانی که این شاخه به درخت وصل است، قلب ما زنده است ، وقتی از درخت توحید جدا شدیم ،خشک می شویم باید پیوسته به یاد پروردگار باشیم . پیامبرخدا (ص) می‌فرماید :کسی که شب قدر را احیا بدارد، عذاب تا سال آینده از روی او برداشت می‌شود و زمینه سعادت و خوشبختی برای او فراهم می شود؛
روایتی زیبا از منزلت شب قدر:
در ادمه چند کلامی از مناجات حضرت موسی علیه السلام را خدمت شما عرض می کنم:
راه دستیابی به قرب الهی:
موسی علیه السلام (به خدا) عرض کرد: «اِلَهی أُرِیدُ قُربَکَ» خدایا می خواهم به تو نزدیک شوم. خداوند فرمود: « قُرْبِی لِمَنِ اسْتَیقَظَ لَیلَةَ القَدرِ» قرب من برای کسی است که شب قدر بیدار باشد(7). پیامبر خدا (ص) هر سال ، ده روز آخر ماه مبارک رمضان را در مسجد به اعتکاف می نشستند، ما در ایام ماه رجب به اعتکاف می رویم، ولی سیره و روش رسول خدا (ص)این بود که دهه پایانی ماه مبارک رمضان، رختخواب خود را جمع می کردند و در مسجد به اعتکاف می‌پرداختند .حضرت زهرا (سلام الله علیها ) هم در شبهای قدر، مخصوصاً برای شب ۲۳ ماه مبارک رمضان، بچه ها را بیدار نگه می داشتند و می فرمودند : « مَحْرُومٌ مَنْ حُرِمَ خَیرَها »محروم کسی است که از این شب استفاده نکند (8)، آخرین شب قدر است،خدای تبارک و تعالی شب قدر را که یک شب است در سه شب پنهان کرده است که اگر ما یک شب را نتوانستیم درک کنیم ، فرصت جبران در شبهای دیگر داشته باشیم، ولی در روایات برای شب بیست و سوم سفارش بیشتری شده است و اهمیت آن از دو شب قدر گذشته، بالاتر است.
راه بهره مندی از رحمت الهی:
در ادامه حدیث حضرت موسی علیه السلام به خداوند فرمود : « اِلَهی أُریدُ رَحمَتَکَ» خدایا! رحمتت را می خواهم. فرمود:« رَحْمَتی لِمَنْ رَحِمَ المَسَاکِینَ لَیلَةَ الْقَدْرِ» رحمتم از آن کسی است که در شب قدر به مسکینان رحمت کند(7). یعنی برخی از اعمال شب قدر این است که ما اموال و امکاناتی را که در اختیار داریم، با فقرا شریک شویم . « إرحَمْ تُرحَمْ »(9) به دیگران رحم کن تا به تو رحم شود، اگر همسایه فقیری داریم، اگر بیمارو نیازمندی را می شناسیم ، این شبها نیت کنید به فقرا رسیدگی کنید، به گرفتاران کمک کنید، انسان نباید در زندگی فقط به خودش فکر کند، مانند آفتاب گرمابخش باشید ، مانند زمین مادر باشید وگره از کار انسان ها باز کنید، افتخار کنید که می توانید یک قلب را شاد کنید و غمی را از دل کسی بردارید، این نعمت بزرگی است که خداوند می فرماید: ای موسی بخشش و رحمت من برای کسی است که شب قدر به مساکین و بیچارگان رحم کند.
راز عبور از پل صراط :
در ادامه حضرت موسی(ع) به خداوند عرض کرد: « اِلَهی أُریدُ الْجَوازَ عَلَی الصِّراطِ» خدایا! جواز گذشتن از پل صراط را می خواهم. فرمود:« ذلِکَ لِمَنْ تَصَدَّقَ بِصَدَقَةٍ فِی لَیلَةِ الْقَدْرِ» می خواهم به آسانی از پل صراط عبور کنم. خداوند فرمود : راه آن این است که در شب قدر ، صدقه بدهید و انفاق کنید(7). بنابراین بخشی از شب قدر را باید به مناجات بپردازیم با خواندن دعای جوشن کبیر و بردن هزارنام پروردگار ، قرآن به سر گذاشتن، خواندن مناجات امیرالمومنین که این عبادات خرج و یا هزینه ای ندارد؛
مانند این داستان قدیمی که می گویند شخصی از یک مکانی رد میشد دید یک نفر از شدت گرسنگی گریه می‌کند ، کنار او نشست و شروع کرد به گریه کردن؛ سوال کرد: تو چرا گریه می کنی؟ گفت: برای شما گریه می کنم، گفت من گرسنه ام، نیاز به گریه شما نداریم، یک نان به ما بده! آن شخص گفت: برایت گریه می کنم ولی به شما نان نمی دهم، ای کسانی که خداوند به شما امکاناتی داده است ، عبادت و ذکر خدا بخشی از اعمال امشب است، بخش دوم آن رحم به بیچارگان و مساکین است ،صدقه دادن، خمس مالی خود را ادا کردن ،پرداخت زکات واجب و مستحب، انفاق در راه خدا هم بخش دیگری از عبادات این شب است؛ شاید ما گریه کن خوبی باشیم ولی اهل خیرات و صدقات و ادای واجب مالی در زندگی نباشیم و حق امام زمان را از ادا نکنیم ! ما برای امام زمان گریه کنیم ولی حق امام را غصب کنیم؛ این درست نیست. ایمان ابعادی دارد و تنها به نماز خواندن نیست.
در روایت دیگری نقل شده است خداوند متعال به حضرت موسی(ع) وحی کرد: آیا هرگز برای من کاری کرده‌ای؟ موسی(ع) گفت: خدایا برایت نماز خوانده‌ام، روزه گرفته‌ام؛خداوند متعال فرمود: نماز دلیل راهنمایی برای عبور از پل صراط است، روزه برای تو سپر در مقابل آتش است،پس چه کاری برای من کرده‌ای؟موسی(ع) گفت: مرا به کاری که برای توست راهنمایی کن!! خداوند فرمود: ای موسی(ع)! آیا هرگز به خاطر من به فقیری کمک کرده ای؟ گرفتاری را نجات داد ه ای ؟ گرسنه ای را سیر کرد ه ای؟ برهنه ای را پوشیده ای؟ انجام این کارها برای من است .
شب قدر، شب سازندگی است . مانند شارژ یک باتری؛ در این شب ها باید خودمان را شارژ کنیم و برای سال آینده آماده کنیم، شروع سال معنوی از امشب است، همانطور که نوروز از اول سال شمسی آغاز می شود ، شروع سال معنوی ما از شب قدر آغاز می شود . قول و قرارهای را امشب با خداوند می گذاریم و سال آینده معلوم می شود که چقدر در زندگی به قولهای خود عمل کرده ایم.
راز بهره مندی از میوه های بهشتی:
در ادامه حدیث موسی(ع) به خدا عرض کرد: «إِلَهِي أُرِيدُ مِنْ أَشْجَارِ اَلْجَنَّةِ وَ ثِمَارِهَا»خداوندا! از درختان بهشت و از میوه هایش می خواهم« ذَلِكَ لِمَنْ سَبَّحَ تَسْبِيحَةً فِي لَيْلَةِ اَلْقَدْرِ» خداوند فرمود: آنها از آن کسی است که در شب قدر تسبیحش را انجام دهد.
راه نجات ازآتش جهنم:
موسی (ع) گفت : « إِلَهِي أُرِيدُ اَلنَّجَاةَ مِنَ اَلنَّارِ»خداوندا! رهایی از جهنم را می خواهم« ذَلِكَ لِمَنِ اِسْتَغْفَرَ فِي لَيْلَةِ اَلْقَدْرِ » فرمود: آن، از آن کسی است که در شب قدر استغفار کند(7) برای همین است که نماز شب قدر بسیار مهم است، نماز مخصوص شب قدر دو رکعت است که در هر رکعت ، هفت قل هو الله می‌خوانید، بعد از نماز نیز ۷۰ مرتبه ذکر « استغفرالله ربی و اتوب الیه » را می گوییم، این باعث نجات است .تا انسان از خطا خود پشیمان نشود و جبران نکند ، توبه او پذیرفته نمی شود .
راه رسیدن به رضای الهی:
در ادامه موسی (ع) به خدا عرض کرد: « إِلَهِي أُرِيدُ رِضَاكَ » خداوندا خشنودی تو را می خواهم ، خدا فرمود: « رِضَايَ لِمَنْ صَلَّى رَكْعَتَيْنِ فِي لَيْلَةِ اَلْقَدْرِ » خشنودی من از آن کسی است که در شب قدر دو رکعت نماز بگذارد(7).
دستیابی به حاجات در شب قدر:
ان شالله خداوند به شما توفیق دهد، برای من هم دعا کنید، استاد فاطمی نیا فرمودند: در شبهای قدر یک مرتبه سوره واقعه را تلاوت کنید ،بعد یک مرتبه سوره توحید را تلاوت کنید و هفت مرتبه بگویید: یا الله بگویید تا حاجتهای شما روا شود. از امیرالمومنین علیه السلام هم روایت شده است که « هر که صد آیه از هر کجاى قرآن را که خواهد تلاوت کند، پس آنگاه هفت بار «یا اللَّه» گوید، اگر بخواهد که سنگ از جایش بر کند،- اگر خدا خواهد- بى تردید برکنده خواهد شد. »(10) امشب، شب نجات رحمت است.
امام علی(ع) در بستر شهادت :
ایام شهادت مولای متقیان امیرالمومنین علیه السلام است عجیب این مرد بزرگ ، مظلوم بودند. امیرالمومنین(ع) که درب خیبر را از جا کنده بودند، بنابراین از جهت توانایی و استقامت بدن امیرالمومنین سرآمد بودند، ولی چنان ضربت کاری بود که فرق سر را شکافت است و به مغز رسیده بود، آن هم با شمشیری که به گفته ابن ملجم ملعون، هزار درهم داده بود تا آن را زهر آلود کنند، اصبغ بن نباته كه از شاگردان مخصوص امام علي(عليه السلام) است مي گويد: وقتي ضربت بر سر مطهر آن حضرت اثر كرد، صداي گريه از درون خانه به گوش عده اي از اصحاب رسيد. آنها هم بي تابي و گريه كردند. حسن بن علي(عليهما السلام) از خانه بيرون آمده فرمود: چه خبر است؟ اصحاب و شاگردان گفتند: ما صداي گريه از درون خانه شنيديم و نتوانستيم تحمل كنيم و مشتاق زيارت مولاييم. فرمود: حضرت در حالي نيست كه بتوانيد با او ملاقات كنيد، برويد.
اصبغ بن نباته مي گويد: همه رفتند و من ماندم. دوباره صداي گريه از درون خانه بلند شد و من گريه كردم باز حسن بن علي(عليه السلام) از منزل بيرون آمده فرمودند: مگر نگفتم برويد؟ عرض كردم: «وَ اللَّهِ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّه مَا تُتَابِعُنِي نَفْسِي» قسم به خدا نمي توانم بروم. قلبم اينجاست، بايد حضرت را ببينم و امام را زيارت كنم. امام حسن(عليه السلام) فرمود: پس صبر كن اجازه بگيرم، چند لحظه صبر كردم، امام فرمودند: بيا. وقتي وارد شدم ديدم امام علي(عليه السلام) پارچه زردي را به سر مباركشان بسته اند و خون هم مرتب از سر ريخته، رخسار شريفشان هم زرد شده است كه من نتوانستم بين آن پارچه با رنگ صورت مباركشان فرق بگذارم. آنگاه خودم را به دامان حضرت انداخته و بوسيدم و گريه كردم.
آخرین توصیه ها (وصیت های امام علی علیه السلام):
در چنین حالتی بود که حضرت به امام حسن علیه السلام فرمود: ای پسر به اسیر خود مدارا کن؛امام حسن علیه السلام عرض کرد: ابن ملعون تو را کشته است و دل‌ها را به درد آورده است، امر می‌کنی که با او مدارا کنیم.
فرمود: ای فرزند، ما اهل‌بیت رحمت و مغفرتیم پس به او از آنچه خود می‌‌خوری بخوران و از آنچه خود می‌آشامی به او بیاشام، پس اگر من از دنیا رفتم از او قصاص کن و او را بکش و او را مثله مکن یعنی دست و پا و گوش و بینی و سایر اعضا او را قطع مکن که من از جد تو رسول خدا شنیدم که فرمود: مثله مکنید اگر چه سگ گزنده باشد و اگر زنده ماندم، من خودم داناترم که با او چه کار کنم و من اولی می‌باشم به عفو کردن چه ما اهل‌بیتی می‌باشیم که با گناهکار در حق ما، جز به عفو و کرم رفتار دیگر ننماییم.(11)
حضرت امیرالمومنین در لحظه شهادت چندین وصیت داشتند که هر کدام نمایانگر نمونه عالی انسانیت است که در نهج البلاغه هم آمده اند، « اللَّهَ اللَّهَ فِي الْأَيْتَامِ » شما را به خدا قسم، مبادا یتیمان را فراموش کنید وآنها جلوی چشم شما گرسنگی بکشند،«اللَّهَ اللَّهَ فِي جِيرَانِكُمْ»خدا را خدا را نسبت به همسایه داری و شما را به نماز سفاش میکنم که ستون دین شما است. حتما در نهج البلاغه یا فضای مجازی وصایای امیرالمومنین را مطالعه کنید،چقدر عمیق و بزرگ است، یکی از کلمات حضرت این است که سفارش می کنند مسلمانان با هم پیوسته و رفیق باشند،قهر درمیان آنها نباشد. نسبت به هم بذل و بخشش داشته باشید،اگر اختلاف یا گره ای بین شما افتادآن را برطرف کنید، از پشت کردن بهم و قطع رابطه بر حذر باشید.از جدم رسول خدا شنیدم که ثواب آشتی بین دو نفر از یکسال عبادت بیشتر است (12)،همه اینها دستورات اجتماعی است که حضرت علی(ع) وصیت کردند ول متاسفانه ما که شیعه امیرالمومنین هستیم،وقتی به ارتباطات خانوادگی نگاه می کنیم، چقدر با هم مشکل داریم ویا قهر هستیم ؛ بیایید در این شب ها خودمان را برای خدا بشکنیم وپا روی خودمان بگذاریم و فقط خدا را در نظر بگیریم و به راه و مسیری که حضرت امیرالمومنین علیه السلام از ما خواسته اند، برویم. در زندگی اخلاق و رفتار خوبی با خانواده، همسایه ها و فامیل در زندگی داشته باشیم و کسب و کار پاکیزه ای داشته باشیم، اینها چیزهایی است که حضرت امیرالمومنین از ما می‌خواهند.
والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته
پی نوشت:
1- تفسیر نور‌الثقلین، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۹۱۸.
2- بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۰، ص۵۴.
3- سوره مبارکه دخان،آیه 3
4- سوره مبارکه قدر،آیه 3
5- فضائل الأشهر الثلاثه ، ص 136 .
6- اقبال الأعمال، ج1، ص 345
7-مستدرک الوسائل، ج 7 ، ص 456.
8- بحارالانوار، ج 94، ص 10
9- امام على عليه السلام / الأمالي للصدوق : 278/308 .
