مطالب

بسم الله الرحمن الرحیم
ویژگی های آرمان شهر اسلامی

با تشکر و قدردانی از شورای اسلامی شهر بویژه رئیس شورا جناب آقای دکتر کاشانی و تشکر و قدردانی از همه پرسنل خدوم و زحمت کش شهرداری بافت بویژه شهردار محترم جناب آقای شفیعی از حقیر خواسته شد چند کلامی به مناسبت شصت ساله شدن شهرداری بافت مطالبی را بنویسم ضمن اجابت نظر دوستان عزیز چند کلامی درباره ویژگی آرمان شهر اسلامی نوشته می شود.
توجه به مسائل اصلی
در بررسی نظام شهری و جامعه آنچه که در درجه اول باید مورد توجه باشد نگرش به مسائل اصلی حیات انسانی و شناخت نیازهای درجه اول است و هیچگاه نباید فرع جای اصل را بگیرد و نقطه تباهی امتها و تمدنها و جامعه از همین نقطه شروع شده است. فراموش کردن اصل و فرع و اهم و مهم کارها را از بنیاد متزلزل می سازد و جامعه را ویران می کند. چنانکه امیرالمومنین علی (ع) می فرماید: «ایها الناس لا خیر فی دنیا لا تدبیر فیه» ای مردم در دنیایی که تدبیری در آن نباشد خیری نیست.
باز در همین زمینه امام علی(ع) می فرمایند: «من ساء تدبیره تعجل تدمیره»
هرکه تدبیرش بد باشد در نابودی و هلاک خود شتاب کرده است.
بنابراین در نظام شهری و پیشبرد امور شهر و جامعه بدون تدبیر و بررسی و برنامه ریزی دقیق و محاسبه ژرف نگری حرکت در جهت نابودی نیروی انسانی و سرمایه های جامعه می باشد.
عوامل سقوط جامعه و تمدن
امیرالمومنین علی(ع) عوامل سقوط جامعه و نظام را چنین تبیین می فرمایند: «یستدل علی ادبار الدول باربع» عامل سقوط دولتها چهار چیز است.
1- «تضیع الاصول» بی توجهی به مسائل اصولی و اساسی جامعه
2- «و التمسک بالفروع» چسبیدن به کارهای روبنای و فروع و امور نامهم و تشریفاتی
3- «و تقدم الاراذل» و جلو انداختن و مسئولیت دادن به اراذل و فرومایگان
4- «وتاخیر الافاضل» و کنار گذاشتن افاضل و پرمایگان و آگاهان.
بنابراین دو نقطه اساسی برای پیشرفت یک شهر و یک جامعه از دیدگاه امیرالمومنین(ع)، نگاه ژرف و محاسبه و تشخیص مسائل اصلی و فرعی و سپردن مسئولیت ها به آگاهان و دلسوزان و جلو انداختن مسائل اصلی مردم و جامعه شهر.
ایجاد تعادل و توازن اجتماعی
یکی از نکات مهم برای پیشرفت یک جامعه ایجاد تعادل و توازن اجتماعی در سایه قسط و عدل تحقق می یابد. عدل و قسط از اهداف بزرگ و اصلی پیامبران الهی بوده است. در پرتو عدالت اجتماعی است که همه مردمان به نیازهای زندگی دست می یابند و هم راه رشد مادی و معنوی هموار، و دنیا و آخرت تامین می شود. و در توزیع امکانات شهری و اعتبارات به این نکته اساسی باید توجه نمود که در این زمینه امام خوبیها و عدالت گستر و خیرخواه، امیرالمومنین علی(ع) فرمود: «العدل اساس به قوام العالم» عدل پایه و اساس است که استواری جهان به آن بستگی دارد.
حضرت زهرا(س) فرمودند: «العدل تسیقاً للقلوب» عدل مایه وحدت و همدلی اجتماع است.
استقلال اقتصادی
یکی از نکات مورد توجه که عامل پیشرفت یک جامعه و شهر می شود توجه به استقلال اقتصادی و خودکفایی و بی نیازی است. و حرکت به سمت برآورده شدن خواسته های اشرافی و اسرافی و تجملی و در نهایت عامل سقوط یک شهر و یک جامعه می شود.
نظافت و بهداشت
یکی دیگر از عوامل پیشرفت یک جامعه و شهر توجه به مسائل نظافت و بهداشت است. مسئله نظافت شهری از اهم مسائل است که تاثیر اصولی در تربیت و بهداشت و رشد مردم به ویژه کودکان و خردسالان دارد و این موضوع باید در رأس مسائل شهری قرار بگیرد.نظافت شهر، سر سامان دادن به خیابانها ، میدانها، محله ها و کوچه های شهر لازم است. تنظیم و تعریض خیابانها، کوچه ها و درختکاری در حاشیه آنها و در میدانهاو ایجاد فضای سبز ، پارکها به ویژه برای خردسالان و جمع آوری آنها از کوچه ها از ضروریات شهری است. مهمترین و موثرترین عامل سلامت و بهداشت هوای سالم است که از برکت درختان سرسبز و سر به فلک کشیده به وجود می آید بخصوص درختان گردو که این شهرستان به وجود آنها شناخته شده است. البته باید تعالیم اسلامی در مورد حفظ درختان و نگهداری آنها، غرس درخت جدید به مردم خوب و مومن و متدین گوشزد نمود و شعار هر شهروند و غرس یک نهال و نگهداری از آنها را در کوچه ها و جلوی منازل مدنظر قرار داد. که در این زمینه رئیس مذهب امام جعفر صادق(ع) می فرماید: «ازرعوا و اغرسوا والله ما عمل الناس عملا احل ولا طیب منه» زراعت کنید، درخت بکارید به خدا سوگند که مردمان کاری گرامی تر و پاکیزه تر از آنها انجام نمی دهند.
توجه به مناطق محرومتر
و یکی دیگر نکات توجه به مناطق محرومتر شهر است. که این مناطق باید شناسایی و در رفع مشکلات و نابسامانیهای آن کوشش پیگیر، صورت گیرد و خدمات شهری به سوی آنها گسیل گردد تا شهر در خور یک شهر اسلامی و انفلابی و فرهنگی باشد. امیرالمومنین در دوران خلافت خود کوفه را به هفت بخش تقسیم و برای هر یک متولی گماردند و امکانات بیت المال را توسط این مسئولان به مستمندان مناطق هفتگانه می رساندند و این بیانگر شناسایی دقیق زندگی و رسیدگی به آنها در یک جریان هماهنگ و منظم می باشد. چنانکه عاصم بن کلیب جرمی از پدر خود نقل نموده، گفت نزد علی(ع) بودم که مالی از جبل برای او رسید پس مردمان برگرد او جمع شدند آنگاه ریسمانهایی برگرفت و آنها را به هم گره زد و گرداگرد کالاها بر زمین افکند و گفت هیچ کس حق ندارد به آن سوی این ریسمان برود. پس پشت ریسمان نشینیم و علی(ع) داخل آن شد و گفت سران هفت محله کوفه بیایند آنان نزد او آمدند و این جوال به آن جوال و آن جوال به این جوال کردند تا چنان شد که هر چه بود به هفت بخش تقسیم شد. کلیب گوید علی(ع) با کالاها قرص نانی یافت و آن را به هفت بخش کرد و بر روی هر یک از تقسیمات هفتگانه تکه ای از نان بر آنها گذاشت سپس این شعر را خواند:
«هذا جنای و خیاره فیه
اذ کل جان یده الی فیه»
این چیدۀ من است و بهترین آن در میان آن است زیرا که دست هر چیننده ای به سوی دهان خود می رود و هر کس برای خود می چیند.سپس قرعه کشید و هر کس قوم خود را فراخواند و جوالها را بردند.
توجه به محرومین
راوی می گوید به امام باقر (ع) گفتم فدایت شوم پیروان و شیعیان شما در شهرهای ما فراوانند. امام باقر(ع) فرمودند: آیا بی نیازان آنان به حال بینوایان توجه می کنند؟ آیا نیکوکاران از خطا کاران چشم می پوشند؟ و در اموالشان به مساوات رفتار می کنند؟ گفتم نه چنین نیست. امام باقر(ع) فرمودند: ایشان شیعه نیستند شیعه کسی است که چنین کند.
محمد عجلان می گوید: نزد امام صادق(ع) بودم که مردی وارد شد سلام کرد. امام از او پرسید: برادرانت (شیعیان و آبادی شما) چگونه اند؟ او در پاسخ از آنان به نیکی یاد کرد و بسیار ستود و روش آنان را ستایش کرد. امام صادق(ع) گفتند: آیا اغنیا از فقراء و بینوایان دیدن می کنند؟ گفت اندک است. امام فرمود: آیا ثروتمندانشان با مال خود به فقرا رسیدگی می کنند؟ گفت: شما از اخلاق و روشی سخن می گوید که نزد ما اندک است . امام فرمودند: پس چگونه آنان گمان می کنند که شیعه هستند.

تربیت اخلاقی و انسانی، اسلامی
یکی دیگر از نکات قابل توجه در آرمان شهر اسلامی توجه به تربیت اخلاقی و انسانی است. از جمله عوامل پیشرفت یک شهر تربیت اخلاقی و معنوی و رشد فرهنگ عمومی و رشد خصلتهای انسانی و اسلامی در چنین مردم یک شهر است.
نقش تبلیغ و ارشاد
باید در یک برنامه ریزی دقیق امور تربیتی، تبلیغی و اجتماعی منطقه های شهر به طور مداوم و منظم زیر پوشش قرار گیرد. و این موضوع از اهمیت ویژه ای برخوردار است چون در هیچ جامعه ای نمی توان همه انضباطها و معیارهای و درست انسانی را به وسیله چوب قانون به وجود آورد. بلکه در پرتو تربیت و اخلاق و رشد فضائل انسانی و بالا بردن درک و آگاهی جامعه میسر می شود. که کار قانون و مسئولان را آسان می کند و قانون پیاده می شود. باید رعایت قوانین جزء روان و شخصیت مردم گردد.اگر به عنوان مثال شهرداری مشکلاتی از قبیل آلودگی و اشغال معابر و کوچه هاو... تا راهنمایی و رانندگی از تخلف رانندگان و نیروی انتظامی از آزارها و اذیت یکدیگر یا کمبود حس تعامل و مددرسانی اجتماعی یا زندگی مصرفی یا بی اعتنایی به اخلاق و اسراف سرمایه ها مثل آب و برق و گاز و امثالهم و یا عدم توجه اولیاء به امور تربیت فرزندان و عدم همکاری یا گران فروشی و کم فروشی و غش در معامله و گناه و معاصی و بی بندباری و بدحجابی مشاهده می شود. اینگونه امور از شیوه های فکر و ذهنیت مردم ریشه می گیرد باید به گروههای تبلیغی و ارشادی در همه بخشها اطلاع داده شود تا آنها از طریق سخنرانی، وعظ و روزنامه و هنر و... به طور هفتگی و با استدلال و منطق و بیان خوش و زیبا معیارهای دینی و اسلامی تبیین و آموزش بدهند و ذهنیت جامعه در جهت مطلوب حرکت کند تا راه صحیح را جامعه با اراده فرد انتخاب کند.
تحکیم روابط اجتماعی
در تربیت اخلاقی و معنوی آرمان شهر اسلامی مسائلی باید در درجه نخست مورد توجه قرار بگیرد که روابط اجتماعی را تصحیح و تحکیم کند از قبیل اهمیت حقوق انسانی، ارزش انسانی و یاری و کمک رسانی ، احساس دیگر خواهی، محبت، ایثار و احسان، انفاق و راه رسیدن به تربیت اخلاق و معنوی آرمان شهر در کتب دینی ما از جمله رساله حقوق امام سجاد(ع) بیان شده ولی متاسفانه این راهکارهای ارزشمند در دل کتب مدفون شده است. باید همگان را به این نقطه رساند سعادت و سلامت یک جامعه در گرو رعایت تعالیم فرهنگ غنی اسلام است. چنانکه امام صادق(ع) در این زمینه می فرمایند: «البر و حسن الخلق یعمران الدیار و یزیدان فی الاعمار» کارهای نیک و حسن خلق موجب آبادانی شهرها و در ازی عمر انسانها است.
امام صادق (ع) می فرمایند: «صلة الرحم و حسن الجوار یعمران الدیار و یزیدان فی الاعمار» صله رحم و پیوند خانوادگی و همسایه داری آبادگر شهرها و عامل طولانی شدن عمرها است.
سلامت و بهداشت روانی و تن مردم و آبادگر شهرها، در پرتو تحقق این دو نوع رابطه است. رابطه صله رحم و حسن جوار.
وحدت و همدلی ومحبت
آگاهان و خیرخواهان جامعه نباید اجازه بدهند به خاطر سلیقه های مختلف در مواقع مختلف از قبیل انتخابات و غیرهم در جامعه و بین مردم و بین خانواده ها اختلاف ایجاد کنند و جامعه از هم پاشیده و حرمتها شکسته شود و در نتیجه آسایش و سلامت و بهداشت روحی و روان از جامعه سلب می شود. و اگر محیط آرام و انسانی در جامعه به هم بخورد جامعه دچار آزار و اذیت یکدیگر و سلب آسایش و ایجاد روابط جنگلی و رشد بزه کاری خواهد شد. رشد فکری و فرهنگی و تربیتی و اخلاقی را کند خواه کرد.
آگاهان جامعه باید کوشش کنند که علی رغم گرایشات و سلایق مختلف در جامعه ، تشتت و دشمنی در جامعه به وجود نیاید و توان تحمل همدیگر را داشته باشند مثل مباحثه دو طلبه اگر کسی از دور نگاه کند فکر می کند با هم دشمنی دارند و جار و جنجال دارند ولی بعد از مباحثه با هم دوست و رفیق هستند. اگر جامعه و مدیران آن بسوی تشتت و اختلاف دشمنی سوق داده شدند مردم آن جامعه ضررهای بسیار زیادی خواهد نمود و مهمترین ضرر جامعه و شهر آن است که آن شهر پیشرفت نخواهد کرد عقلای آن جامعه از آن جامعه عقب مانده، هجرت می کنند و نظام امور به دست افرادی خواهد افتاد که دنبال سلیقه و منفعت و پست خود خواهند بود. پستها بین مدیران تیمی خواهد چرخید و هم مدیرانی که منفعت خود را مد نظر دارند نه جامعه و مردم و نظام و نه اسلام را و همینطور جامعه ضررها خواهد نمود.
توجه به مسائل عبادی
از جمله عوامل مهم رشد اخلاق و فضائل در آرمان شهر اسلامی که ضامن اجرا را درون اشخاص ایجاد می کند توجه به مسائل عبادی و مظاهر عبودیت از جمله اهمیت به نماز جماعت و حضور مسئولان و مدیران و تاثیرگذاران و پدران و مادران در مساجد و نماز جماعت و کمک به برگزاری با شکوه آن در مساجد می باشد. و از میان نمازها، حضور پیدا کردن همگان در نمازجمعه اهمیت بسزای پیدا نموده که هر هفته یک مشهد عام و حضور و اعلام همگانی و بیعت با ولی خدا و رهبر الهی است. و از برکت نمازجمعه و حضور در این مراسم با شکوه و دشمن شکن روحیه تقوا و خویشتن داری و روحیه نظم و انضباط و کار برای خدا در جامعه دمیده می شود و توطئه های دشمنان کشور و اسلام تبیین و خنثی خواهد شد و فعلا به همین مقدار بسنده می نمایم.

مجدداً سالروز 60 ساله شدن شهرداری بافت را به همه پرسنل زحمتکش و شهردار محترم و شورای شهر تبریک عرض می نمایم و توفیقات روز افزون برای این مجموعه و همشهریان عزیز و مسئولان زحمت کش و همه عزیزانی که تاکنون نقشی داشتند در آبادانی شهر از خداوند متعال خواستارم موفق و موید باشید.
والسلام علیکم و رحمة الله


علی ابراهیمی
امام جمعه بافت