ارزشهاي اخلاقي
نورعلم ـ شماره19، بهمن 1365
ارزشهاي اخلاقي
در مکتب پنجمين امام شيعه
عُجب(خودپسندي)
1ـ ثَلاثٌ دَرَجا تٌ، وَ ثَلاثٌ كَفَارا تٌ وَ ثَلاثٌ موبقاتٌ ثَلاثٌ منْجِياتٌ... وَ الْمُوبِقاتُ فَشُحٌّ مُطاعٌ وَهَوى مُتَّبَعٌ وَ اِعْجابُ الْمَرْء بِنَفْسِهِ ...
اثنى عشرية فى المواعظ العددية/112، خصال ج 1/41، بحار ج69/314 مشكاة الانوار/148 سفينة البحار، ج2، ص 160، وسائل الشيعة، ج1، ص 77
سه چيز باعث بلندي درجه، و سه چيز، کفّاره گناهان و سه چيز موجب هلاکت، و سه چيز نجات بخش مي باشد... و اما(آن سه که) هلاک کننده است: 1ـ بخلي که از آن تبعيّت کنند، 2ـ هوا و هوسي که دنبالش روند، 3ـ خودپسندي
2ـ اَلْفَرَحُ وَالْمَرَحُ وَالْخُيْلاء كُلُّ ذلِكَ فِى الشِّرْكِ وَ العَمَلِ فِى اْلاَرْضِ بِالْمَعْصِيَةِ. تفسير نورالثقلين، ج4/ 536
خودپسندي، خودخواهي، فخرفروشي همه در رديف شرک و گناهي است که در روي زمين انجام مي گيرد.
3ـ {يا جابر} سَدِّ سَبيلَ الْعُجْبِ بِمَعْرِفَةِ النَّفْسِ. بحار 78/164
اي جابر! با شناخت نفس، مانع پيدايش عجب باش.
4ـ عن احدهما عليهما السلام قال: دَخَلَ رَجُلانِ الْمِسْجِدَ اِحْداهُما عابِدٌ وَاْلآخَرُ ف اسِقٌ، فَخَرَج ا مِنَ الْمَسْجِدِ وَالْفاسِقٌ صِدّيقٌ، وَالْعابِدُ فاسِقٌ، وَذلِكَ اَنَّهُ يَدْخُلُ الْعابِدُ الْمِسْجدَ مُدِلاً بِعِبادَتِهِ يُدِلٍّ بِها فَتَکُون فِکْرتُهُ في ذلِک وَ تَكُونُ فِكْرَةُ الْفاسِقِ فِى التَّنَدُّمِ عَل ى فِسْقِهِ وَ يَسْتَغْفِرُ الله عَزَّوَجَلَّ مِمّا صَنَعَ مِنَ الذُنُوبِ.
اصول كافى ج 2ـ باب العجب ـ /314، بحار ج 69/311، وسائل الشيعة ج1 ـ كتاب الطهارة ابواب مقدمة العبادات باب 23ـ ص 76.
از امام باقر(ع) يا امام صادق(ع) نقل شده که فرمودند: دو مردي که يکي عابد و ديگري فاسق بود، وارد مسجد شدند، وقتي از مسجد بيرون آمدند، مرد فاسق، صادق و صالح گشته و آن عابد، فاسق گرديد، اين براي آن بود که عابد چون وارد مسجد شد به عبادت خود نازيد و تمام فکرش در اين خلاصه گشت، ولي فکر فاسق به دنبال توبه و پشيماني از کارهاي زشت خويش بود و از خداوند عزّوجلّ درباره گناهاني که مرتکب شده بود، آمرزش خواست.
سعدي با اينکه اسمي از اين دو امام بزرگوار نمي برد، مضمون اين حديث شريف را در بوستان به شعر درآورده است که در بخشي از آن چنين آمده:
سخن ماند از عاقلان يادگار گنهکار، انديشه ناک از خداي که آن را جگر خونشد ز سوز درد ندانست در بارگاه غني بر اين آستان عجز و مسکينيت به از طاعت و خويشتن بينيت
زسعدي همين يک سخن گوش دار بسي بهتر از عابد خودنماي که اين تکيه بر طاعت خويش کرد سرافکندگي به زکبر و مني به از طاعت و خويشتن بينيت به از طاعت و خويشتن بينيت
5ـ يا جابر لا اخرجك الله من النقص و التقصير
