پرسش:
شادي Ù…Ù…Ø¯ÙˆØ Ø§Ø² نظر اسلام كدام است؟
شادي همانند امور ديگر مرز Ùˆ ØØ¯ÙŠ Ø¯Ø§Ø±Ø¯ كه اگر داخل همان ØØ¯ Ùˆ مرز بماند، Ù…Ù…Ø¯ÙˆØ Ø› Ùˆ Ù…Ø¨Ø§Ø Ø§Ø³ØªØ› Ùˆ اگر از ØØ¯ Ùˆ مرز خارج شود، مذموم خواهد بود
> (اقرب الموارد گويد: (كلمه) سرور Ùˆ ØØ¨ÙˆØ± در شادى Ù…Ù…Ø¯ÙˆØ Ø¨ÙƒØ§Ø± ميرود ولى ÙØ±Ø در شادى مذموم كه موجب تكبّر است, سرور Ùˆ ØØ¨ÙˆØ± از تÙكّر ناشى است Ùˆ ÙØ±Ø از قوّه شهوت)
شادي Ù…Ù…Ø¯ÙˆØ ÙŠØ§ سرور، خود انواعي دارد : گاه كلامي Ùˆ Ù„ÙØ¸ÙŠ Ùˆ گاه جسمي Ùˆ بدني Ùˆ گاه روØÙŠ Ùˆ معنوي است .
الÙ)شاديهاي كلامي ÙˆÙ„ÙØ¸ÙŠ:
Ù…Ø²Ø§Ø Ùˆ شوخي در ØØ¯ متعادل Ùˆ بدون آن كه معيارهاي اخلاقي مخدوش گردد، اشكالي ندارد؛ بلكه به آن توصيه نيز شده است. يونس شيباني گويد: Ø§Ù…Ø§Ù…â€ØµØ§Ø¯Ù‚(ع) به من ÙØ±Ù…ود: شوخي Ùˆ Ù…Ø²Ø§Ø Ø´Ù…Ø§ با يكديگر چگونه است؟ Ú¯ÙØªÙ… اندك است. ÙØ±Ù…ود: چرا با يكديگر Ù…Ø²Ø§Ø Ù†Ù…ÙŠâ€ÙƒÙ†ÙŠØ¯. همانا Ù…Ø²Ø§Ø Ø§Ø² نشانهâ€Ù‡Ø§ÙŠ ØØ³Ù† خلق است Ùˆ تو به واسطه آن شادماني در دل برادرت ايجاد ميâ€ÙƒÙ†ÙŠ.
همانا پيامبر(ص) شوخي ميâ€ÙƒØ±Ø¯Ù†Ø¯ تا به وسيله آن دل Ø§ÙØ±Ø§Ø¯ را شاد كنند، (Ù…ÙƒØ§Ø±Ù…â€Ø§Ù„اخلاق، ص 21). بنابراين شوخيâ€Ù‡Ø§ÙŠ Ø¨Ø¯ÙˆÙ† گناه (دروغ، تمسخر، غيبت Ùˆ...) در ØØ¯ متعادل لغو نيست. مقصود از لغو، كارهاي Ø¨ÙŠÙ‡ÙˆØ¯Ù‡â€Ø§ÙŠ Ø§Ø³Øª كه عمر را ضايع كرده Ùˆ Ù…Ù†ÙØ¹Øª Ø®Ø±Ø¯Ù…Ù†Ø¯Ø§Ù†Ù‡â€Ø§ÙŠ Ø¨Ø± آن بار Ù†Ù…ÙŠâ€Ø´ÙˆØ¯Ø› مثلاً كسي كه ساعتâ€Ù‡Ø§ÙŠ Ù…ØªÙ…Ø§Ø¯ÙŠ به تماشاي تلويزيون ميâ€Ù†Ø´ÙŠÙ†Ø¯ØŒ يا بيâ€ÙƒØ§Ø± ميâ€Ù…اند Ùˆ يا به ØØ±Ùâ€Ù‡Ø§ Ùˆ كارهاي بيهوده خود را مشغول ميâ€ÙƒÙ†Ø¯ مرتكب لغو شده است.
Ù…Ø²Ø§Ø Ø±Ø§ توجه به جهت هاي زير به اقسام گوناگون مي توان تقسيم كرد:
الÙ) انگيزه Ùˆ هد٠از مزاØ
ب) چگونگي عبارت ها Ùˆ كلمات در مزاØ
ج) چگونگي Ù„ØÙ† در مزاØ
الÙ) تقسيم Ù…Ø²Ø§Ø Ø§Ø² جهت انگيزه Ùˆ هدÙ:
انسان در انجام هر Ø±ÙØªØ§Ø± ارادي، انگيزه Ùˆ هدÙÙŠ را پي مي گيرد. شوخي Ùˆ بذله گويي نيز از اين قاعده مستثني نبوده، هد٠و انگيزه اي در آن دنبال مي شود كه به دو نوع، قابل تقسيم است:
1. هد٠ØÙ‚ 2. هد٠باطل
1. هد٠ØÙ‚: اهدا٠ذيل را مي توان از جمله انگيزه هاي ØÙ‚ در Ù…Ø²Ø§Ø Ø¨Ù‡ شمار آورد:
يك. جرأت دادن به مخاطب براي پرسش يا بيان مطلب: آدمي زماني كه در برابر بزرگي قرار مي گيرد، Ú†Ù‡ بسا از بيان مطلب خويش يا پرسش از نادانسته هايش Ø§ØØ³Ø§Ø³ ناتواني كند Ùˆ هيبت Ùˆ شكوه آن بزرگ،‌ او را به سكوت وا دارد. در اين ØØ§Ù„ØŒ اگر آن بزرگ براي Ø±ÙØ¹ اين Ø§ØØ³Ø§Ø³ØŒâ€Œ شوخي كند، هد٠درستي را دنبال كرده است. در روايات آمده كه هد٠پيامبر(ص) براي شوخي با Ø§ÙØ±Ø§Ø¯ØŒ از بين بردن اين ØØ§Ù„ت در ايشان نبوده است كه در نتيجه ÙØ¶Ø§ÙŠÙŠ Ù…Ù†Ø§Ø³Ø¨ را براي پرسش Ùˆ Ø·Ø±Ø Ù…Ø·Ù„Ø¨ پديد مي آورد Ùˆ به اين ترتيب،‌ جرأت Ø¨Ø§Ø²Ú¯ÙØªÙ† مسائل،‌ پيدا مي شد.
يكي از Ø§ØµØØ§Ø¨ امام صادق(ع) به ايشان عرض كرد: جعلت ÙØ¯Ø§Ùƒ هل كانت ÙÙŠ النبي(ص) مداعبه Ùقال: لقد وصÙÙ‡ الله بخلق عظيم ÙÙŠ المداعبه Ùˆ ان الله تعالي بعث انبياه Ùكانت Ùيهم كزازه Ùˆ بعث Ù…ØÙ…دا(ص) بالرأÙÙ‡ Ùˆ الرØÙ…Ù‡ Ùˆ كان من Ø±Ø£ÙØªÙ‡ لامته مداعبته لهم لكيلا يبلغ Ø¨Ø§ØØ¯ منهم التعظيم ØØªÙŠ Ù„Ø§ÙŠÙ†Ø¸Ø± اليه. Ù…ØØ¯Ø« نوري، مستدرك الوسائل، ج8ØŒ ص408ØŒ Ø 9817)
ÙØ¯Ø§ÙŠØª شوم! آيا شوخي در (Ø±ÙØªØ§Ø±) پيامبر بود؟ ØØ¶Ø±Øª ÙØ±Ù…ود: همانا خداوند او را به خلقي بزرگ در شوخي وص٠كرده است Ùˆ خداوند متعالي پيامبرانش را برانگيخت، پس در Ø±ÙØªØ§Ø± ايشان خشكي Ùˆ انقباض بود Ùˆ Ù…ØÙ…د(ص) را با مهرباني Ùˆ رØÙ…ت برانگيخت Ùˆ از مهرباني او با امتش، شوخي او با آنان بود؛ براي آن كه بزرگ شمردن او از سوي امت، به اندازه اي نرسد كه ديگر(ØØªÙŠ) به چهره او هم نگاه نكنند.
دو. زدودن اندوه: گاه بذله گويي براي زدودن غبار غم Ùˆ اندوه از دل شخص غمگين است كه اين انگيزه نيز از اهدا٠نيك به شمار مي رود؛ چنان كه امام صادق(ع) ÙØ±Ù…ود: ØØ¯Ø«Ù†ÙŠ Ø§Ø¨ÙŠ Ù…ØÙ…د عن ابيه علي عن ابيه Ø§Ù„ØØ³ÙŠÙ† عن ابيه علي(ع) قال كان رسول الله(ص) ليسر الرجل من Ø§ØµØØ§Ø¨Ù‡ اذا راه مغموما بالمداعبه. (همان)
پدرم Ù…ØÙ…د(=امام Ù…ØÙ…د باقر(ع)) از پدرش(=امام زين العابدين(ع)) از نزد پدرش ØØ³ÙŠÙ†(= امام ØØ³ÙŠÙ†(ع)) از پدرش علي(ع) براي من نقل ÙØ±Ù…ود كه پيامبر خدا(ص) وقتي شخصي از يارانش را اندوهگين مي ديد،‌ همانا او را با شوخي، شاد مي كرد.
امام صادق(ع) از يكي از Ø§ØµØØ§Ø¨Ø´ پرسيد:
كي٠مداعبه بعضكم بعضا قلت قليل قال Ùلا ØªÙØ¹Ù„وا ÙØ§Ù† المداعبه من ØØ³Ù† الخلق Ùˆ انك لتدخل بها السرور علي اخيك Ùˆ لقد كان رسول الله(ص) يداعب الرجل يريد ان يسره. (ØØ± عاملي، وسائل الشيعه، ج12ØŒ ص113ØŒ Ø15794)
چگونه با يكديگر شوخي مي كنيد؟ (آن شخص پاسخ داد): كم. ØØ¶Ø±Øª ÙØ±Ù…ود: اين چنين نكنيد. همانا شوخي از نيكويي خلق است Ùˆ همانا تا با آن، شادي را در قلب برادرت وارد مي سازي Ùˆ به تØÙ‚يق رسول خدا(ص) به قصد شاد كردن شخص با او شوخي مي كرد.
پيرزني نزد پيامبر آمد ØØ¶Ø±Øª به او ÙØ±Ù…ود: پير به بهشت نمي رود، پير زن گريست. ØØ¶Ø±Øª ÙØ±Ù…ود: در آن روز تو پير نخواهي بود. خداي متعال مي ÙØ±Ù…ايد: « ما آنان را پديد آورديم پديد آوردني Ùˆ ايشان را دوشيزه گردانيم.» (واقعه/35Ùˆ36)
امام كاظم(ع) نقل مي كند كه باديه نشيني بود كه نزد رسول خدا(ص) مي آمد Ùˆ براي آن ØØ¶Ø±Øª هديه مي آورد Ùˆ همان جا مي Ú¯ÙØª: «پول هديه ما را بده Ùˆ رسول خدا(ص) مي خنديد آن ØØ¶Ø±Øª هرگاه اندوهگين مي شد، مي ÙØ±Ù…ود آن باديه نشين Ú†Ù‡ شد؟ كاش نزد ما مي آمد.»
مردي نزد پيامبر(ص) آمد عرض كرد: اي رسول خدا! به من مركبي بده كه سوارش شوم، پيامبر(ص) ÙØ±Ù…ود: ما تو را بر ÙØ±Ø²Ù†Ø¯ ناقه اي سوار مي كنيم. مرد عرض كرد: ÙØ±Ø²Ù†Ø¯ ناقه را مي خواهم Ú†Ù‡ كنم؟ پيامبر(ص) ÙØ±Ù…ود: مگر شتر را جز ناقه مي زايد!
زيد بن اسلم: نقل مي كند زني به نام ام ايمن نزد رسول خدا صلي الله عليه Ùˆ آله آمد Ùˆ عرض كرد: شوهرم شما را دعوت مي كند. پيامبر ÙØ±Ù…ود: شوهرت كيست، همان كه در چشمش سÙيدي است؟ زن Ú¯ÙØª: به خدا در چشم او سÙيدي نيست! پيامبر ÙØ±Ù…ود: چرا، هست. Ú¯ÙØª: نه به خدا. پيامبر(ص) ÙØ±Ù…ود: هر كسي در چشمش سÙيدي هست. منظور ØØ¶Ø±Øª سÙيدي دور سياهي چشم بود.
امام باقر(ع) خداي عزوجل دوست دارد كسي را كه در ميان جمعي شوخي Ùˆ بذله گويي كند،‌ به شرط آنكه ناسزا نباشد. اگر در شوخي Ø§ÙØ±Ø§Ø· نشود Ùˆ ØØ±Ù زشت يا تمسخر آميز نباشد Ùˆ به قصد نشاط Ùˆ Ø®ÙˆØ´ØØ§Ù„ÙŠ ÙØ±Ø¯ يا جمعي باشد كار خوبي است. (ميزان الØÙƒÙ…ه، ترجمه ØÙ…يدرضا شيخي، نشر Ø¯Ø§Ø±Ø§Ù„ØØ¯ÙŠØ« ج11ØŒ ص5546- Ø18854 تا 18862)
ب)شاديهاي جسمي وبدني
ج)شاديهاي روØÙŠ ÙˆÙ…Ø¹Ù†ÙˆÙŠ
ØªÙØ±ÙŠØ Ùˆ سرگرمي Ù…Ù…Ø¯ÙˆØ Ø±Ø§ مي توان از توصيه هايي كه ائمه عليهم السلام به Ø§ØµØØ§Ø¨ Ùˆ مؤمنين كرده اند به دست آورد.
به عنوان نمونه امام باقر(ع) مي ÙØ±Ù…ايد: سرگرمي مؤمن در سه چيز است :«لذت بردن از زنان- بذله گويي با برادران Ùˆ نماز شب.»
از قول پيامبر(ص) نقل شده كه ØªÙØ±ÙŠØ Ùˆ بازي كنيد، زيرا من خوش ندارم كه در دين شما، سختي Ùˆ خشونت ديده شود. نكته مهم ديگر در موضوع ØªÙØ±ÙŠØØ§Øª زندگي معصومين(ع) سوق دادن مردم به لذت هاي پايدار است. يعني اصولا ØªÙØ±ÙŠØ به معني Ù…ØµØ·Ù„Ø Ø§Ù…Ø±ÙˆØ²ÙŠ كمتر مورد داشته است. ØªÙØ±ÙŠØØ§Øª دو گونه بوده است:
1. ØªÙØ±ÙŠØØ§Øª معنوي، انس با خدا، درك لذت هاي معنوي Ùˆ Ø±ÙˆØ Ø¢Ø±Ø§Ù… Ùˆ Ù†ÙØ³ مطمئن در سايه معنويات كه لذتي عميق Ùˆ پايدار است.
2. لذت هاي ظاهري‌، در اين بخش بيشتر توجه به ارتباط با همسر Ùˆ التذاذهاي ØØ§ØµÙ„ از اين ارتباط Ùˆ ديدار با اقوام Ùˆ نزديكان Ùˆ دوستان Ùˆ به طور كلي صله Ø§Ø±ØØ§Ù… Ùˆ تزاور Ùˆ اخوان معطو٠گشته است.
به طور كلي ØªÙØ±ÙŠØØ§Øª Ù‡Ø¯ÙØ¯Ø§Ø± مورد توجه معصومين(ع) بوده است. ØªÙØ±ÙŠØØ§Øª Ùˆ لذت هاي غÙلت آور در زندگي آنها Ù…Ø·Ø±Ø Ù†Ø¨ÙˆØ¯Ù‡ است. بخشي از آنها جنبه صله رØÙ… Ùˆ ارتباط با اقوام Ùˆ نزديكان Ùˆ بعضي هم پيوند با مؤمنان Ùˆ بخشي ديگر مسائل خانوادگي Ùˆ عاطÙÙŠ. در مجموع لذتهايي مورد توجه بوده كه پيوند Ùˆ همبستگي اجتماعي را به دنبال داشته باشد.
ملاقات با برادران ديني Ùˆ دوستان Ùˆ خوش Ùˆ بش كردن با آنان يكي از ØªÙØ±ÙŠØØ§Øª ائمه(ع) بوده كه Ø³ÙØ§Ø±Ø´ به آن كرده اند.
پيامبر خدا(ص): ديد Ùˆ بازديد بذر Ù…ØØ¨Øª را مي روياند.
امام علي(ع) ديدار با برادران گرچه اندك باشد غنيمت بزرگي است.
امام علي(ع): ديدار نيكان مايه آباداني دل است.
امام جواد(ع) مي ÙØ±Ù…ايد: ملاقات با برادران، هر چند كوتاه باشد موجب رويش Ùˆ باروري عقل مي شود.
مسابقه دادن يكي ديگر از ØªÙØ±ÙŠØØ§Øª مورد توجه معصومين(ع) بوده است. پيامبراكرم(ص): به زودي زمين به روي شما گشوده مي شود Ùˆ دنيا در اختيارتان قرار خواهد Ú¯Ø±ÙØªØŒ پس هيچ يك از شما از بازي كردن با تيرهايش(تمرينات رزمي) خسته Ùˆ مانده نشود. (ميزان الØÙƒÙ…ه، ج11ØŒ ص5360ØŒ Ø18367-18371)
بدون ترديد لذت هاي معنوي عميق تر Ùˆ پايدارتر است زيرا اگر مقصود از ØªÙØ±ÙŠØ آرامش Ø±ÙˆØ Ùˆ روان است Ùˆ زدودن آثار خستگي است اين مهم در سايه معنويات Ù…ØÙ‚Ù‚ مي شود.
ائمه عليهم السلام ضمن توجه به سرگرمي ها Ùˆ ØªÙØ±ÙŠØØ§Øª سالم Ùˆ اهتمام به آنها Ùˆ صر٠بخشي از شبانه روز به تأمين لذت هاي ØÙ„ال كه كمك كننده انسان در ساير امور است: ضمن توجه به اينها عنايت ويژه اي به معنويات Ùˆ لذتهاي معنوي دعا Ùˆ مناجات Ùˆ راز Ùˆ نياز با خدا داشتند زيرا تأثير رواني نيايش Ùˆ آرامش به وجود آمده از آن غيرقابل انكار است Ùˆ امروزه روانشناسان Ù…Ø¨Ø§ØØ« زيادي پيرامون دعا درماني Ùˆ نماز درماني Ùˆ به طور كلي تأثير اين امور بر ØÙ„ مسائل Ùˆ مشكلات رواني Ù…Ø·Ø±Ø Ù†Ù…ÙˆØ¯Ù‡ اند.
از منظر عقل Ùˆ دين, ورزش براى تقويت Ùˆ سلامتى جسم ضرورت دارد. ملتى كه بدنى سالم, بانشاط Ùˆ نيرومند ندارد از عقل Ùˆ تÙكر شايسته كمتر بهره مند است. مثلى است معرو٠كه مى گويد: (عقل سالم در بدن سالم! است), زيرا تأثير متقابل جسم Ùˆ جان, مسئله اى ثابت شده Ùˆ مسلّم است. انسان هايى كه بر اثر تنبلى Ùˆ عدم ØªØØ±ÙƒØ§Øª جسمى, بدنى Ù†ØÙŠÙ Ùˆ عليل دارند Ùˆ يا بيش از ØØ¯ ÙØ±Ø¨Ù‡ Ùˆ چاق هستند, نمى توانند روØÙŠÙ‡ اى آرام Ùˆ بانشاط داشته باشند. اين گونه Ø§ÙØ±Ø§Ø¯ معمولاً عصبى مزاج, كم ØÙˆØµÙ„Ù‡, بهانه گير Ùˆ داراى روØÙŠÙ‡ اى ناهنجار Ùˆ Ùكرى بيمار هستند Ùˆ همين مسائل در جسم آنان نيز اثر سويى مى گذارد. پيامبر(ص) مى ÙØ±Ù…ايد: خوشا به ØØ§Ù„ كسى كه سالم Ùˆ زندگى اش در ØØ¯ ÙƒÙØ§ÙŠØª Ùˆ قوى Ùˆ نيرومند باشد. از همين رو در تاريخ اديان مى خوانيم: وقتى قوم بنى اسرائيل پادشاهى از خدا خواستند, طالوت با دو ويژگى معرÙÙ‰ مى شود: (خداوند طالوت را براى شما برگزيد Ùˆ قدرت علمى Ùˆ جسمى ÙØ²ÙˆÙ† ترى به او عطا ÙØ±Ù…ود).1
درباره قدرت موسى بن عمران قرآن مى ÙØ±Ù…ايد كه در نزاع دو قبيله (Ù‚ÙØ¨Ø·Ù‰ Ùˆ Ø³ÙØ¨Ø·Ù‰) ØØ¶Ø±Øª موسى تنها يك مشت به آن مرد زد Ùˆ او درگذشت: (Ùوكزه موسى Ùقضى عليه2). معلوم مى شود ØØ¶Ø±Øª موسى از قدرت جسمانى Ùˆ مشت پولادين برخوردار بوده است. دختر ØØ¶Ø±Øª شعيب هم به پدرش Ú¯ÙØª: اى پدر, موسى را استخدام كن, زيرا آدمى نيرومند Ùˆ امين است.3 قرآن درباره ØØ¶Ø±Øª هود هم به قدرت جسمانى او اشاره مى كند: (وزادكم ÙÙ‰ الخلق بَصْطَةً4).
اسلام به مسئله سلامت Ùˆ قدرت جسم Ùˆ جان اهميت خاصى مى دهد تا آن جا كه بر اين باور است كه رهبران اسلام بايد در سلامت جسم, اعتدال خلقت Ùˆ قدرت علم Ùˆ معنويت سرآمد ديگران باشند. رسول گرامى اسلام(ص) مى ÙØ±Ù…ايد: به سرگرمى Ùˆ بازى بپردازيد, زيرا دوست ندارم كه در دين شما خشكى Ùˆ خشونت ديده شود.
ائمه معصومين(ع) با اين كه ØªØØª نظر شديد بودند ولى گاه گاهى قدرت علمى Ùˆ اØÙŠØ§Ù†Ø§Ù‹ قدرت Ùˆ مهارت جسمى خود را در تيراندازى Ùˆ اسب دوانى به نمايش مى گذاشتند Ùˆ اعجاب Ùˆ ØªØØ³ÙŠÙ† ØØ§Ø¶Ø±Ø§Ù† را برمى انگيختند. امام على(ع) در مسابقات كشتى, پشت تمام اقران خود را به زمين مى زد.
رسول خدا(ص) نيز گاهى در مسابقات اسب سوارى Ùˆ شتر دوانى شركت مى كردند. بعضى اوقات از رسول خدا(ص) تقاضا مى شد كه در يك مسابقه, داور باشند Ùˆ ØØ¶Ø±Øª آن را مى Ù¾Ø°ÙŠØ±ÙØªÙ†Ø¯.
پيامبر گرامى اسلام(ص) دستور اكيد داده اند كه كودكان را رها سازيد تا Ù‡ÙØª سال بازى كنند.
پيامبر(ص) ÙØ±Ù…ود: هركس در كنارش كودكى باشد لازم است با او كودكى كند (با او هم زبان Ùˆ هم بازى شود).چون كه با كودك سر Ùˆ كارت ÙØªØ§Ø¯Ù¾Ø³ زبان كودكى بايد گشاد . ورزش در اديان الهى, ريشه تاريخى دارد. برادران يوس٠براى بردن او به پدر Ú¯ÙØªÙ†Ø¯: او را با ما Ø¨ÙØ±Ø³Øª تا بگردد Ùˆ بازى كند. در سيره پيامبر است كه با امام ØØ³Ù† Ùˆ امام ØØ³ÙŠÙ†(عليهم السلام) بازى مى كردند; آن ها را روى دوش خود سوار مى كردند Ùˆ به كشتى Ú¯Ø±ÙØªÙ† تشويقشان مى نمودند.5
در Ùقه اسلامى Ø¨ØØ«Ù‰ با عنوان (سَبق Ùˆ رÙمايه) Ù…Ø·Ø±Ø Ø´Ø¯Ù‡ است, كه يكى از مسائل آن, مسئله شرط بندى در مسابقات است. مى ÙØ±Ù…ايند: شرط بندى با پول در مسابقات اسب دوانى, تيراندازى Ùˆ شمشيربازى جايز است. پيامبر(ص) ÙØ±Ù…ود: در هيچ مسابقه اى شرط بندى پولى جايز نيست مگر در تيراندازى, شمشيربازى, پرتاب نيزه, شتردوانى Ùˆ ØØªÙ‰ مسابقه با Ùيل Ùˆ كليه ØÙŠÙˆØ§Ù†Ø§Øª سم دار.
از اين نكته نبايد غÙلت كرد كه ورزش Ùقط Ù…Ù†ØØµØ± در ورزش هاى رايج Ùˆ معمول امروزى نيست, بلكه كشاورزى, آهنگرى, درخت كاري… نيز از ورزش هايى هستند كه به عضلات بدن استØÙƒØ§Ù… مى بخشند. به واقع هركار مشروعى كه به قوت جسم Ùˆ قدرت Ø±ÙˆØ Ù…Ù†ØªÙ‡Ù‰ شود, ورزش است.
هد٠از ورزش چيست؟
در اسلام هد٠از ورزش, جمع مال Ùˆ ثروت Ùˆ كسب وجهه Ùˆ شهرت نيست; بلكه وسيله اى براى سالم زيستن, قوي بودن, بهتر عبادت كردن Ùˆ خدمت بهينه به خلق است. در دعاى كميل مى خوانيم: ((قوّ على خدمتك جوارØÙ‰; بار پروردگارا, اعضا Ùˆ جوارØÙ… را براى خدمت به تو نيرومند گردان) Ùˆ يا در دعاى روز چهارم ماه مبارك رمضان مى خوانيم: (اللهم قوّنى Ùيه على اقامة امرك; خدايا, در اين روز مرا براى اقامه ÙØ±Ù…انت نيرومند گردان). بدون ترديد تقويت جسم, بدون تمرين Ùˆ ورزش ممكن نيست. در واقع ما از خدا توÙيق ورزش كردن مى طلبيم.
با وجود اين كه ورزش كردن داراى Ù…ØØ§Ø³Ù† Ùˆ امتيازات ÙØ±Ø§ÙˆØ§Ù†Ù‰ است, اما اين نكته را نبايد از ذهن دور Ù†Ú¯Ù‡ داشت كه اگر ورزش با اخلاق Ùˆ اعتدال همراه نباشد, نتيجه مطلوبى را باز پس نخواهد داد. هم چنان كه دين اسلام, دين اعتدال است, به اعتدال در همه امور نيز Ø³ÙØ§Ø±Ø´ كرده است. ورزش كاران باستانى كار ديروز Ùˆ امروز همواره در خط اعتدال قرار داشته Ùˆ دارند. ÙØ±Ù‡Ù†Ú¯ ØØ§ÙƒÙ… بر اين ورزش, ÙØ±Ù‡Ù†Ú¯ علوى است. نام خدا Ùˆ ياد خدا, رعايت آداب ويژه باستانى Ùˆ نيز رعايت اخلاق اسلامى از ويژگى هاى بارز اين رشته ورزشى است. در اين ورزش, پيش كسوتان تقدم دارند Ùˆ نوآموزان Ùˆ جوانان مورد Ø§ØØªØ±Ø§Ù… مى باشند. روØÙŠÙ‡ قهرمانى در تمام ØØ±ÙƒØ§Øª آنان مشهود است. آنان همواره يار مظلومان Ùˆ خصم ستم گران بوده اند.
ورزش هدÙمند مورد توجه پيشوايان دين اسلام بوده Ùˆ هست. ورزشي كه باعث تقويت قدرت جسماني انسان شود Ùˆ يا او را در جهت مبارزه دشمنان دين ياري كند (مانند تيراندازي Ùˆ سواركاري) در دين مبين اسلام بيشتر مورد توجه است. قرآن كريم به مناسبت هاي مختل٠قدرت جسماني را يكي از مشخصه هاي انسان هاي برگزيده اعلام مي ÙØ±Ù…ايد. به عنوان مثال علت انتخاب طالوت به ÙØ±Ù…اندهي Ùˆ رهبري عده از بني اسرائيل قدرت علمي Ùˆ جسمي او عنوان شده (بقره، آيه 247).
Ùˆ يا قدرت جسماني قوم هود به عنوان يك نعمت «ارزشمند» يادآوري شده (ØªÙØ³ÙŠØ± نمونه، ج 6ØŒ ص 228).
در بعضي از رشته هاي ورزشي هدÙمند روايات خاص وارد شده كه در ذيل تقديم مي گردد:
تيراندازي و سواركاري:
آيه شريÙÙ‡ «واعدو لهم ماستطعتم من قوه...Ø› هر Ú†Ù‡ در توان داريد از نيرو Ùˆ اسب هاي آماده بسيج كنيد...» (Ø§Ù†ÙØ§Ù„ØŒ آيه 60).
رسول خدا(ص) در ØªÙØ³ÙŠØ± «قوه» ÙØ±Ù…ودند: قوه يعني تيراندازي. Ùˆ ÙØ±Ù…ودند: Â«Ù…ØØ¨ÙˆØ¨ ترين سرگرمي (بندگان) نزد خداي متعال اسب سواري Ùˆ تيراندازي است» Ùˆ نيز ÙØ±Ù…ودند: «كسي كه تيراندازي را ياد بگيرد Ùˆ سپس از روي بي علاقگي آن را رها كند ÙƒÙØ±Ø§Ù† نعمت كرده است».
Ùˆ نيز در ÙØ±Ù…ايش ديگري ÙØ±Ù…ود: «... بدانيد خداي عز وجل به سبب يك تير صد Ù†ÙØ± را به بهشت مي برد: كسي آن را بسازد Ùˆ كسي كه آن را براي مجاهدان خريداري كند Ùˆ كسي كه آن را در راه خدا پرتاب كند» (Ù…ØÙ…دي ري شهري، Ù…ØÙ…د، ميزان الØÙƒÙ…ه، ج 5ØŒ ص 2138).
كشتي:
رسول خدا(ص) شبي وارد خانه ØØ¶Ø±Øª ÙØ§Ø·Ù…Ù‡ زهرا(س) شد Ùˆ به امام ØØ³Ù† Ùˆ امام ØØ³ÙŠÙ†(ع) ÙØ±Ù…ودند: برخيزيد Ùˆ كشتي بگيريد Ùˆ آن دو برخاستند Ùˆ كشتي Ú¯Ø±ÙØªÙ†Ø¯.
براي آگاهي بيشتر ر.ك:
- Ù…ØÙ…د صادقي جهانبان، تØÙŠÙ„ روان شناختي نيايش، دعا تكنيكي در روان درماني، انتشارات طريق الكمال
- ميزان الØÙƒÙ…ه، ترجمه ØÙ…يدرضا شيخي، نشر Ø¯Ø§Ø±Ø§Ù„ØØ¯ÙŠØ«ØŒ ج5ØŒ ص2278ØŒ Ø7937-7938-7939